olmayanı dine karıştırmak korkusunu anlıyoruz, istihsana karşı çıkanların endişesini anlamlı buluyoruz. Bu endişeyi bertaraf edeceğim diye zayıf hadislere istinat edenlere karşı duran müçtehitleri de hak veriyoruz. Onların, sahih olduğu doğrulanmamış haberleri alarak, bunlar Peygamberimizin sözüdür diye bunlara bağlanmalarını ve bununla insanları sonsuza kadar bağlamalarını da doğru bulmuyoruz.
MASLAHATA İSTİNADEN HÜKÜM VERMEK VEYA MESALİHİ MÜRSELE.
Fıkıhta içtihat yapma yöntemlerinden biri de maslahata göre hüküm vermektir. Yani amacı ve maksadı gerçekleştirecek kurallar koymaktır.
Sarhoşluk veren içkilerin haram olmasının sebebi, onların sarhoşluk vermesidir. O halde sarhoşluk veren maddeler konusunda getirilecek sınırlamalar ve alınacak tedbirler nassın maslahatına yanı onun belirlediği amaca uygun düşer. Toplumda içki alışkanlığını azaltma konusunda alacağımız tedbirlerin, içinde bulunduğumuz toplumun şartlarına göre aklın ürünü olacağı tabiidir. Örneğin sarhoş edici içkilerin fiyatlarını artırmak, üretimini veya ithaline sınırlama getirmek, çocukların girdikleri mahallerde satışını yasaklamak veya başka tedbirler almak gibi. Bizim akılımızı kullanarak ortaya koyduğumuz kurallar, dinin amacına uygun olsa bile dinden olan hükümler olarak düşünülemezler. Çünkü bunlar hata kabul eden, değişime açık içtihadî hükümlerdir. Yerine göre de başka hükümler konulabilir.
Yukarıdaki örnekte maslahat dediğimiz nassın amacı, bizzat nassla birlikte belirtilmiştir. Nassla birlikte belirtil-
88
88 |