Yukarıdaki kıyas örneğinde gördüğümüz üç kavram, şekillerde birer yuvarlakla gösterilmiştir: Uçucular, kuşlar ve kargalar. Örnek olarak alınan kıyasta ‘Kuşlar uçucudur’ dediğimizde kuş kavramını, zorunlu olarak uçucular kavramı içinde gösteriyoruz. Çünkü uçucular kavramı, kuşlar kavramının bütününü kapsamaktadır. İkinci önermede karga terimi de zorunlu olarak kuş kavramı içinde bir yerde yer alacaktır. Bu durumda, sonucun kaçınılmaz bir şekilde doğru olduğu ortadadır. Yani karga uçucudur. Sağ taraftaki şekilde de bütün C’lerin B olacağı tabiidir. Şimdi de din sahasından bir örnek alalım ve Peygamberimiz(as)’in “Her sarhoş edici madde haramdır.” Genel hükümden hareketle yukarıdaki örneğe uygun birinci şekil bir kıyas yapalım. Kıyas şöyle olur: Bütün sarhoş edici maddeler haramdır Rakı sarhoş edicidir -------------------------------------------------- O halde rakı haramdır Şekilde görüldüğü gibi rakı, haram kavramının dışında bir yerde olamaz. Zorunlu olarak haram kavramının 80
80 |