arkadaşlarıyla istişare ederek Fey’ zenginler arasında dolaşan bir servet olmamalı görüşünden hareketle, Irak toprağının savaşa katılanlar arasında taksim edilmesini uygun görmedi ve bunu bütün Müslümanların istifadesine sundu. Buradaki toprak sahiplerine haraç ve cizye vergisi koydu. Verginin miktarlarını da toprağın verimine ve ürünün cinsine göre belirledi(46)

  e)Diyet miktarı, Peygamberimiz(as) zamanında deve, inek, elbise gibi mal ve eşya ile ödeniyordu.Hz. Ömer ve Hz. Osman diyetin istenirse bunların değeri olan dinar veya dirhemle ödenebileceğine hükmetti.

  Ayrıca ilk halifeler kendi içtihatlarıyla da bir çok yeni hüküm tesis ettiler:

  a)Hz. Ömer sulh ile alınan düşman topraklarının aha-lisine bazı mükellefiyetler koydu. Bu tür anlaşma şartlarını arkadaşlarıyla istişare ederek ve kendi içtihadı ile belirledi.

  b)Ondalık vergileri vazeden Hz. Ömerdir. Pazara intikal eden Müslümanların ticari mallarından 1/40, ehli kitaptan 1/20, harbiden 1/10 vergi alınması kuralını Hz. Ömer koydu.

  c) Kasten öldürmede kadınla erkek arasında kısas yapılmaz, diyet ödenir; diyen Hz Ali, kadının diyetinin erkeğin yarısı olduğuna hükmetti. Çünkü kısas ayeti, kadınla erkek arasındaki kısasın nasıl olacağına bir açıklık getirmiyordu. Hz.Ali bunu kendi içtihadıyla bir esasa bağladı.

  46 Son üç örnek, Kadı Ebu Yusuf’un Kitab’l Haraç adlı eserinden alınmıştır. 120