Müslümanlığa geçişler yoğun bir şekilde olmasına rağmen Pazar ilçemiz kadar hızlı değildi. Arhavi karyesinde 105 hane, Marmanat'ta 68 hane, Maradit'te 69 hane Hristiyan inancını muhafaza ederken, Viçe'de 17 haneli bir mahalle hariç 172 hane, Sümer'de 51 hane, Batumce'de 24 hane, Kise'nin iki yerleşim yerinde toplam 124 hane Müslümanlardan oluşuyordu. 5 yerleşim yeri olan 129 haneli Gönye karyesi ile 24 haneli Hopa'nın çoğunluğu da Müslümanlığı seçmişti.
B- RİZE'NİN TÜRK VE MÜSLÜMAN KİMLİĞİ
LAZLAR : Lazlar 17. yüzyıl başlarında tamamen Müslüman olmuşlardı. Müslümanlığı topluca benimsediklerinden diğer benzer toplumlarda olduğu gibi anadilleri olan Lazcayı konuşmaya devam ettiler. Osmanlılar, Müslümanlığı toplu olarak kabul eden bölgelere dinlerini öğrenmeleri için hocalar gönderiyor, medreseler kuruyor, fakat bu yeni Müslümanlar dillerini konuşmaya devam ediyordu. Bu usul Atina ve Arhavi kazaları için de tatbik edilmişti.
Lazların ırkı menşelerine gelince; bunlar milattan önceki yıllarda Rion ırmağı çevresinde yaşıyorlardı. Ansiklopediler ve tarihi kaynaklardan bazıları Lazların Kıpçak veya Koman Türklerinden olduğunu iddia eder. Oğuz Türklerinden olan Kıpçaklar, ta Asurlular zamanında (M.Ö. 1183 - 1093) Anadolu'nun Karadeniz kıyılarına kadar gelip yerleşmişlerdi. Batum
ve çevresini anlatan bölümde bu konuda daha tafsilatlı bilgiler verilmiştir. Bu bölge; Kıpçak ve Bulgar Türklerinden başlayarak, Hun, Hazar, Ağaçeri ve Sabır Türklerinin gelip yerleştikleri yerler olmuştu. Lazlar zaman içinde güneye kayarak Çoruh ırmağının batısına geçtiler ve bugün yaşadıkları yerlere gelip yerleştiler. Lazların Kıpçaklar gibi gök gözlü ve sarışın olmaları gibi fiziki özellikleri, onların Türk soyundan oldukları tezini kuvvetlendir-mektedir.
HEMŞİNLİLER : Hemşin bölgesine ilk gelip oturanlar, Hamedandan gelip Kars ovasına yerleşen Arsaklı'lardır. Bunlara küçük Arsaklılar da denir. Türk soyundan olan bu kavim, 4. yüzyıl başlarında Hristiyanlığı kabul etmişlerdi. 7. yüzyılda Ateşperest İranlıların baskısından kaçarak Hemşin'e gelip yerleştiler. Hemşin önce Bizans’a sonra da Trabzon İmparatorluğuna itaat etti. Hemşin, Trabzon İmparatorluğuna itaat etmekle birlikte zaman zaman İspir'le irtibatlı oldu ve dolayısıyla sahil kesiminden daha önce Müslümanlıkla tanıştı. Tahrir defterlerinin tespitlerine göre Hemşin'de 457
92
92 |