63
Karagöz adında biri idi. Son zamanlarda yapılan hafriyat çalışmalarında bu mahallede kale surlarının izlerine rastlanmıştır. Eğer Rize merkezi yukarıda bahsedilen iki mahalle ise bu iki mahalleyi birbirine bağlayan köprü de Piri Çelebi mahallesi ile Eminettin Mahallesini birbirinden ayıran dere üzerinde olabilir. Eski resimlerde bu iki mahalleyi ayıran dere üzerinde bir kemer köprünün varlığını görebiliyoruz. Çıtağan adını taşıyan bu kemer köprü, derenin üzeri örtülünce beton tablanın altında kalmıştır. Caminin Eminettin mahallesinde yapılması, kalenin burada olması dolayısıyla daha güvenli bulunabilir. Fakat Şeyh camiinin bulunduğu alan da tarihi bir saha idi. Caminin etrafında tarihi mezarlar ve eski bir türbe bulunuyordu. Burası Rize'ye merkezlik etmiş bir yerdi. (Harita : 3) Rize'de köprücülük eden kişilerin bir kısmı da Mirokalo köyündendi. Mirokalo'nun Mirakoloz köyü olduğunu söyleyebiliriz. Gündoğdu Hamidiye mahallesinin eski ismi Mirakoloz olduğuna göre buradaki ailelerden bazılarının da Askoroz deresi için köprücü tayin edilmeleri akla daha yakın gelmektedir. Bu köyde 3'ü Müslüman, 36'sı Hristiyan olmak üzere 39 hane vardı. 1520'lerde Rize seraskeri Mustafa oğlu Veysi, Rize kalesi dizdarı İlyas oğlu Mehmet Ağa idi. Rize'de Orta-Hisar bahçesi bervech-i mülkiyet (yani hiçbir vergi alınmamak kaydıyla) tasarruf etmek üzere Rize kalesi dizdarı Mehmet Ağa'ya verilmişti.
2. HEMŞİN KAZASI
Kanuni devri başlarında Hemşin üç nahiyeden müteşekkildi. Hemşin, Karahemşin ve Eksanos. Eksanos nahiyesi bugün Kaptanpaşa diye isimlendirilmiş olan Senoz bölgesini içine alıyordu. Karahemşin denilen yer Çamlıhemşin'in üst tarafı idi. Hemşin zaimi Mehmet Çelebi, Hemşin seraskeri Ali Koruk adını taşıyordu. Hemşin'in bütün gelirleri Mirluva hassı olarak gösterilmişti. Tamamı 17 bin akçe idi. Hemşin kazasından alınan çok az miktardaki verginin niteliği de bu dağlık bölgenin geçim tarzına uygundu ve aşağıdaki gibi belirlenmişti : Rugani şıra : 260 kiyye, fiyatı 25 akçeden 6500 akçe. Süzülmüş bal : 400 kiyye, fiyatı 12 akçeden 4.800 akçe. Balmumu : 12 kiyye, fiyatı 50 akçeden 1600 akçe. Niyabet resmi her haneden 6 akçe olmak üzere 2.100 akçe. Resm-i cerayim ve arusiye toplamı 2.000 akçe. Böylece Hemşin kazasının yekünü 17.000 akçe ediyordu. Hemşin'in 34 köyü yanında iki de kalesi vardı : Kale-i Bala ve Kale-i Zir.
64
64 |