Trabzon merkez kazasına Akçaabat, Yomra, Maçka ve Sürmene olmak üzere dört nahiye bağlı bulunuyordu. Yukarıda söylediğimiz gibi aslında Osmanlı İmparatorluğunda nahiye adı altında bir idari teşkilatlanma yoktu. Buradaki nahiye tabiri bölge anlamında kullanılmıştır. Trabzon kalesinin

muhafızlarının yekünü 132 asker, bunlara tahsis edilen dirlik yekünü de yıllık 196.400 akçe idi. Trabzon şehrinden yukarıda bahsi geçen kanunlar muvacehesinde 103.663 akçelik gelir temin ediliyordu.
Trabzon şehrinde Fatih Sultan Mehmet'in, Yavuz Sultan Selim'in annesi Gülbahar Hatun'un, Hüseyin ve Mahmut ağaların vakıfları vardı. Bu vakıflar yıllık gelirleri ile tek tek gösterilmişti. Gülbahar Hatun'a ait evkaf geliri 39.760 akçe, Fatih'e ait evkaf geliri de 1205 akçe tutuyordu. Gülbahar Hatun'un şehrin dışında Akçaabat, Yomra ve Maçka nahiyelerinde de vakıf köyleri ve ayrıca İstanbul'da bir vakıf hamamı vardı.
Trabzon şehrinin Müslüman ve Hristiyan Nüfusu :
1486 yılından başlayarak gerek Hristiyan ve gerekse Müslüman nüfusta bir azalma gözlenmektedir. 1486'da Müslüman hane sayısı 247 iken, 1520'de 179'a düşmüş, 1554 yılında ise bir mahallenin ilavesi ile yeniden 217'e yükselmişti. Ayrıca şehirde 10'u imam, 2'si hatip, 7'si müezzin, 2'si muhafız ve 1'i kayyum olmak üzere toplam 22 nefer daha bulunuyordu.
1520 tarihinde Trabzon merkezinin Hristiyan yekünü Rum, Ermeni, Venedikli ve Cenevizli olmak üzere 1084 hane iken bu sayı 1554 yılında 587 haneye düşmüştü. Gerek Müslüman ve gerekse Hristiyan nüfusta görülen bu azalma sadece şehir merkezi ile sınırlı değildi. Umumi olarak bölgeden bir kaçış vardı.
Kanuni devri başlarında Trabzon merkez kazasının dört nahiye ile birlikte "199 köyü, baştine ile birlikte 13.730 hanesi vardı. 13.730 hanenin 1094'u Müslüman, 12.632'si Hristiyandı." Trabzon Kazasının gelirlerinin toplamı 2.158.861 akçeyi buluyordu. Bunun tahsis şekli de aşağıda gibiydi.

759.378 akçe

Padışaha

188.245 akçe

Trabzon sancak beyine

582.200 akçe

Zuema ve timar erbabına

196.400 akçe

Trabzon kalesi muhafızlarına

89.700 akçe

Trabzon kalesi azap erlerine

342.938 akçe

Gülbahar hatun ve diğer şahısların vakıflarına

2158.981 akçe 

Toplam 

Kale muhafızlarının dirlikleri Akçaâbât'da, kale azaplarının dirlikleri Yomra'da idi. Azap erleri denilen kişiler, kaptan ve reisleri birlikte deniz askerleri, saraç, terzi, mimar gibi meslek erbabından teşekkül ediyordu.