Memiş Ağanın resmi kayıklardaki adı ve unvanı şu şekildeydi: "Kapucubaşı, Rize Ayanı, Tuzcuoğlu El-Hac Memiş Ağa" Cevdet Paşa, Memiş Ağa hakkında şunları söylüyor: "Memiş Ağa, ahalinin vergisini birden miriye öder, sonra mahsul vakti kendilerinden zahire alırdı. Bu alışverişten kendisi de kazanırdı. Ama halk da tahsildar baskısından uzak kalır, kendisine bağlanır ve teşekkür ederdi. Sonra beş on kazayı maktua bağlayarak menfaatlerini eline geçirirdi. Böylece kazaların halkını kendine çekip çevirmiş, kısaca o bölgeyi eline almıştı." Zamanın Trabzon Valisi Hazinedaroğlu Süleyman Paşa'nın 13 Temmuz 1815 tarihli tahriratla Sadrazam Rauf Paşa'ya yazdıkları ise bundan farklıdır. Hazinedaroğlu Süleyman Paşa, sadrazama yazdığı şikayetnamede : "Trabzon Sancağında Rize Kazası Ayanı Tuzcuoğlu Memiş Ağa, eşkıyalıkla meydana çıkmış, kendi başına hareket etmekte, yukarıda anılan kaza ahalisini günbegün zarara uğratarak karışıklığa imkan hazırlamakta, haksız yere nefisleri öldürmekte, kanları akıtmakta, mallara el koymaktadır. Ölenlerin terekelerini zapt ederek onları hak sahiplerine vermemektedir." dedikten sonra, devamla, isyan ateşinin Trabzon'un bütün kazalarına ve hatta Gönye sancağı ile Ahıska Eyaletine kadar yayıldığını, bazı eşkıya erbabını malikanesinde gizlediğini ve koruduğunu, Rize'nin dört senelik vergisini vermediğini, valinin ve devletin emirlerini dinlemediğini, Faş Kalesi cihetine memur edildiğinden bu yana devletin işlerine ve devletin devamına hiç zihin yormadığını söylemektedir. Süleyman Paşa Tuzcuoğlu'nun davranışlarını anlattıktan sonra cezalandırılmasını istemekte ve şöyle demektedir : "Bu durum izale ve islah edilmedikçe insanların rahat etmesinin ve beldelerin düzene konulmasının mümkün olmayacağı açıktır." Cevdet Paşa da Tuzcuoğlu isyanının sebebini şöyle belirtiyor : "Süleyman Paşa, Faş muhafazasına görevlendirilince kendisinden senetle bir defa yüz bin, iki defa da yüzeli bin kuruş isteyince Memiş Ağa bu iki senedi yırtıp Süleyman Paşa'yı geri çevirmişti. Bu son iki yüzeli bini vermeye gücü yetmeyeceğini bildirerek özür dilemişti. Süleyman Paşa buna gücenip bir yolunu bularak öldürmek istemişse de halk hep onun adamı olduğu için çaresini bulamadı." Trabzon Valisi Hazinedaroğlu Süleyman Paşa ile Tuzcuoğlu Memiş Ağa arasındaki soğukluğun nedenlerinden biri de Hazinedaroğlu Süleyman Ağanın paşalığa yükselerek Memiş Ağanın başına amir olarak atanması olmuştu. Süleyman Paşa, 1810 tarihinde Faş Kalesi üzerine kuvvet gönderildiği esnada Memiş Ağa ile aynı statüde Şarkıkarahisar voyvodası ve
128
128 |