“Mar’lar (Doğu Karadeniz uluslarından), Kendi yurtlarına özgü başlık, küçük bakır kalkan ve mızrak taşıyorlardı. Kholhislerin başlıkları ağaçtandı, kalkanları küçük ve tabaklanmış deriden yapılmıştı. Kısa mızrakları, eğri kılıçları vardı.” İşte Heredot’un Karadeniz’de bahsettiği ulular bunlar. Bu uluslar, Kızılırmak’tan doğuya doğru bir sıra izlemiş ve son olarak Kholhis anılmıştır. İslam Ansiklopedisi’nin Trabzon maddesinde bu konu ile ilgili; “Bölgeye ilk defa Kafkasya’dan Moski’ler, Tibarenler ve Mar’lar gelerek ziraat ve balıkçılıkla meşgul olmuşlardır.” Denilmekte ve bu konuda bazı buluntular olduğu belirtilmektedir.

   Karadeniz Kıyıları ve Amazonlar:

   Karadeniz kıyılarında yaşadığı kabul edilen masal kahramanı Amazonlar, mızraklı, oklu, kalkanlı savaşçı kadınlar olarak tanınırlar. Amazonlar önce, Yunan kaynaklı mitolojilerde anlatılmıştır. Altın Postu aramaya çıkan Phiriksos ve arkadaşları maceralı bir yolculuktan sonra Kholhis’e varır ve altın postu alarak geri döner. Bu mecaralı seyahat sırasında Amazonlardan da bahsedilmektedir. Altın Post masalı, Doğu Karadeniz’den bahseden ilk sözlü kaynak olsa gerek.

   Heredot Tarihi, Amazonlara önemli bir bölüm ayırmıştır. Heredot’a göre, Amazonlar, Terme dolaylarında Yunanlılar’a yenilmişlerdi. Sağ kalanlar, üç gemi ile buradan uzaklaştırılmak istenirken, erkeklerden meydana gelen gemi mürettebatı Amazonlar tarafından öldürülmüş ve mürettebatsız kalan gemiler de bunları Azak denizi kıyısına sürüklemişti. Azak denizi kıyısında İstitlere komşu olan Amazonlar, İskit delikanlıları ile evlenmişler ve buradan da ayrılarak Don Irmağının doğusunda bir ülkeye yerleşmişlerdi. Heredot, bu ülkede yaşayan kadınların büyük annelerine benzer bir şekilde erkekler gibi giyindiklerini, bir düşman öldürmedikçe evlenmediklerini ve İskit dilini konuştuklarını söylemektedir.

   Doğu Karedeniz bölgesi hakkında uydurulan bu masal, bu bölgenin çok az bilindiğini, bir masal ülkesi olduğunu gösterir. Bu yöre koloniler devrinde tanınıp da Amazonlar olmadığı görülünce, insan muhayyilesi, Amazonları Kafkas dağlarının kuzeyini taşımıştır. Fakat bu masaldaki savaşçı karakterin, hala Karadenizli kadınlarda yaşadığını söylemek mümkündür.

   3-DOĞU KARADENİZDE KOLONİLEŞME

   İlkçağda İyon’lar, Dor’lar, Fenikeliler ve Yunanlılar tarafından bir çok koloni kurulmuştur.Trabzon şehrinin de bu meyanda M.Ö.756 yılında Sinop’tan gelen Miletli göçmenler tarafından kurulduğu söylenmektedir.(15)

  15 -İslam Ansiklopedisi Trabzon maddesi 5