20. YÜZYILIN 3. ÇEYREĞİNDE RİZE (1950-1975)
A-DEMOKRAT PARTİ DEVRİ
1-SİYASİ DURUM 14 Mayıs 1950 günü yapılan seçimleri Demokrat Parti kazandı. Rize’den İzzet Akçal, Ahmet Morgil, Kemal Balta, Osman Kavrakoğlu, Mehmet Fahri Mete, Zeki Rıza Sporel milletvekili seçildiler. Celal Bayar Cumhurbaşkanı, Adnan Menderes Başkan oldu. Demokrat Parti 1954 ve 1957 seçimlerini de kazanarak iktidarını sürdürdü. Demokrat Parti iktidarı 27 Mayıs 1960’da yapılan askeri bir darbe ile görevden uzaklaştırıldı. Adnan Menderes’le birlikte Dış İşleri ve Maliye bakanları idam edildiler. Demokrat Partinin tüm milletvekilleri cezalandırıldı. İzzet Akçal ve Osman Kavrakoğlu müebbet hapse mahkûm edildiler. İzzet Akçal son dönemde Devlet Bakanlığı yapıyordu. Aslen Hemşin İlçesi Yaltkaya köyünden olan Tevfik İleri de partinin ileri gelenlerinden olup on yıl bakanlık yapmıştı. Son dönemde başbakan yardımcılığı görevinde bulunuyordu. Yargılanarak müebbet hapse mahkûm edilenlerden birisi de oydu. 2. KÖYDEN BAŞLAYAN KALKINMA 1950-1960 Yılları, kalkınma hamlelerinin yaşandığı bir dönem olmuş, bilhassa köy ve köylüye çok önemli hizmet götürülmüştü. Dış yardımlara elde edilen iş makinaları seferber edilerek daha önce elle yapılmaya çalışılan köy yolları suratlı bir şekilde yapılmaya başlanmış, köylerin suya kavuşması için önemli adımlar atılmıştı. Köye ve köylüye yol, su ve elektrik getirebilmek için Yol-Su-Elektrik (YSE) Müdürlükleri kurulmuştu. Tarımda traktör ve iyi cins tohum kullanımı sektörde verimi artırmış, hayvan cinslerini ıslah çalışmaları da faydalı olmuştu. Köy yollarının yapılması sayesinde köylü, ürettiği malları şehre götürüp pazarlayabiliyordu. Rize köylüsüne getirilen yol ve su hizmetleri yanında en önemli katkı, Rizeli’nin kaderini etkileyecek olan çay tarımına verilen destek oldu. Bu desteği birkaç maddede şöyle özetleyebiliriz:
226
227 |