daha güneyde yer alan Batum'u ve Gönye Kalesini elde tutmaya gayret ettiler.
Hazinedaroğlu Süleyman Ağa, Canik Sancağına bağlı Şarkıkarahisar Voyvodası idi, Canik Sancağının muhassılı olarak da Samsun'a hakim bulunuyordu. 1810 yılında vilayet merkezi Trabzon'a vali vekili olmuştu. O sırada Tuzcuoğlu Memiş Ağa da Süleyman Ağa ile aynı statüde Lazistan Sancağına hakim bulunuyordu. Tuzcuoğlu Memiş Ağa, Faş Kalesi'nin muhafazasında yararlılık göstermişti. Son olarak Gönye Kalesi muhafızı, yani Lazistan Sancağı hakimi idi.
Daha sonra Hazinedaroğlu Süleyman Ağa, paşalık rütbesi alarak Trabzon'a asaleten vali atanınca, Memiş Ağa ile arasının açılması neticesi büyük bir iç savaşın müsebbibi olmuştu.
Rize'de Taun Hastalığı : Cevdet Paşa, 1810 yılının olaylarını anlatırken Lazistan'da çıkan bir salgın hastalıktan bahseder. Cevdet Paşa "Lazistan'da çıkan salgın hastalıkta halk ölülerini gömmeye yetiştiremeyip, sağ kalanlar ölülerini bırakıp kimisi dağlara kaçtı, kimisi de öldü. Bu haber İstanbul'da büyük korku yarattı." diyerek bu salgının dehşetini anlatır.
Taun denilen bir salgının insanları kırıp geçirdiğini, bu hastalığın insanları nerede yakalarsa orada hemen öldürdüğünü, insanların salgından kurtulmak için her şeylerini bırakıp dağlara kaçtıklarını çocukluğumda duymuştum. Büyüklerimiz bunu bir masal söyler gibi anlatırdı. Çocukken insanları öldüren bu şeyin rüzgar gibi bir yaratık olduğunu, insanları kovalayarak nerede yakalarsa orada öldürdüğünü hayal ederdim. Daha sonraları bazı olayları birbiriyle irtibatlayarak bu salgının 1815 yılında olması gerektiğini hesaplamıştım. Bu taun salgınının birçok aileyi söndürdüğünü, bölgede nüfusu azalttığını, arazileri boş bıraktığını duymuştum. Ayrıca çevremizde taun senesinden kalma mezarlardan da bahsedilmektedir. Bu tarihten sonra nüfusu azalan bu bölgeye, dışarıdan ve bilhassa yüksek kesimlerden bazı göçlerin gelmiş olabileceğini zannediyoruz.

  B-BIJIŞKYAN'IN DOĞU KARADENİZ SEYAHATİ VE RİZE

   Ermeni bir yazar olan P. Miai Bıjışkyan, 1817 tarihinde Karadeniz kıyılarını bir gemi ile dolaşarak seyahat notlarını "Karadeniz Kıyıları Tarihi ve Coğrafyası" adlı eserinde toplamış ve yayınlamıştı. Biz şimdi bu eseri takip ederek bölgenin tarihi ve coğrafi durumuna bir göz atalım.
123