O tarihlerde Atina kazasının meşhur imalatı ipekti. İpek imalatı Rize'ye ve İstanbul'a gönderilirdi. Fırtına deresinde kısa bir mesafeye kadar bazı kayıklar işleyebiliyordu.
Hemşin nahiyesinde balık ve hamsi ağları, keten bezi, çorap, şalvarlık şal dokunuyor, ceviz ve kızılağaçtan tahta imalatı yapılıyordu.
Arhavi'de bakırcılık ve kuyumculuk sanatları icra ediliyor, sarmaşıktan iskemle örülüyordu.
1870' lerde Ardeşen bölgesi Pazar'a, Fındıklı bölgesi de Arhavi'ye bağlı idi. Ardeşen ve Fındıklı'nın merkezleri fazla gelişme gösterememişti.

   4. RİZE'DE ZAMANLA ORTAYA ÇIKAN YENİ MÜESSESELER VE İMAR FAALİYETLERİ

   1869 tarihi baz alınarak Rize kaza teşkilatında bulunan memuriyetleri yukarıda zikretmiştik. Bu tarihten sonra Rize'de önemli değişiklikler olmuş, bilhassa Rize'nin Lazistan Sancağı merkezi olmasını müteakip, burada yeni kurumlar ve yeni memuriyetler tesis edilmişti. Rize'de zamanla tesis edilen yeni kurumlar, açılış tarihleri ile birlikte aşağıda belirtilmiştir:
Liman Reisliği, Posta Müdüriyeti, Karantina Memurluğu ve Rusumat Memuriyeti 1870 tarihinde faaliyete geçti. 1873 tarihinde Anbar Memurluğu, 1875 tarihinde de Orman koruculuğu ve Evkaf Memurluğu kuruldu. Aynı yıl Rize Rüştiye Mektebi açıldı.
1878 tarihinde Lazistan Sancağı merkezi, Mutasarrıf Osman Paşa yönetiminde Naiblik, Müftülük, Muhasebe Müdürlüğü, Tahrirat Müdürlüğü, Meclis-i İdare-i Liva ve Temyiz-i Liva gibi geniş bir idari teşkilat ve memurlar zümresi ile Rize'ye taşındı. Bu arada Rize, bir serhat şehri olarak 27. Liva komutanlığının merkezi oldu. Liva, tugay gücünde bir kuvvetti. Bu komutanlığın Rize'ye taşınmasından sonra, burada bir askeri kışla, askeri depolar ve cephanelikler inşa edildi.
Bu meyanda yeni imar faaliyetlerine girişildi. 1887 tarihinde yeni bir hükümet konağı ve yeni bir iskele yapıldı. Bir mahpushane yapılarak hizmete sokuldu. 1892 yılında Ticaret ve Sanayi Odası ile Rize Ziraat Bankası Şubesi açıldı. 1894 yılında Karakolhane, Hastahane, Gaz ve Petrol Deposu faaliyete geçti. 1896 yılında Reji idaresi ve iptidai mektebi kuruldu. Muvakkithane ve Rize Feneri de 1903 yılında inşa edildi.

  153