Heredot Iran Hükümdarı Dareios yani Dara (M.Ö. 521-486) zamanında ülkenin 20 Satraplığa(19) ayrıldığını, bunlardan Paktyka (Afkanıstan yöresi) ülkesinden Ermenistan’a ve komşuları olan ülkelerden Karadeniz’e kadar olan yerleri kapsayan 13. Hükümetin 400 talant, Moskhi’liler, Tibarenli’ler,
Makronai, Mossykia ve Marlar’dan ibaret olan 19. Hükümetin de 300 talant vergi ödediğini söyler. 19. Satraplık bölgesinde yer alan uluslar, Kızılırmak ile Kholhis arasında kalan bölgede yaşamaktaydı. O halde Doğu Karadeniz Bölgesi Medler’den sonra Perslerin de hakimiyetine girmiş bulunuyordu.
Heredot, “Phasis’ten kıyı boyunca Terme’ye oradan Çanakkale Boğazına ve orana İskenderun Körfezine kadar otuz insan soyu oturur.”demektedir. Bu soylardan Khalipler, Tibarenler, Mossynoikler, Makronlar ve Marlar Kuzeydoğu Anadolu Uluslarını oluşturur. Heredot’a göre bunların ayrı uluslar olarak anılmalarının sebebi, her birinin ayrı ayrı dillerinin olmasıdır, konuştukları lisanın farklılığıdır. Bu ulusların bakırı ve demiri kullandıklarını belirttikten sonra Heredot şöyle diyor: “Dareios’un sefer açmış olduğu Pontus Denizi’nin(20) çevresi İskitler bir yana bırakılırsa, en geri insanlarla kuşatılmıştır. Denizin beri yanında İskitlerden başka, kafası aydınlatılmış birulus gösterileme(z21) Heredot’un denizin beri yanı dediği yer, İskitlerin bulunduğu Karadeniz’in batı yakası olsa gerek.
5- KSENOFON’A GÖRE TRABZON VE ÇEVRESİ (M.Ö. 400)
Kitabın baş tarafında belirttiğimiz gibi Doğu Karadeniz Bölgesi; Batı Ege kıyıları, Mısır, Mezopotomya ve Alacahöyük gibi medeniyetlerin doğup gelişmesine elverişli bir yerde olmadığı, hatta medeniyetlerin bir geçiş yolu üzerinde bulunmadığı cihetle tarihsel olaylara ve gelişmelere kapalı kalmıştır. Bu bölge, günümüze kadar da yakın çevresine göre sakin bir yer olma özelliğini korumuştur. Buraya kadar anlatılanlar arasında Kızılırmak’tan Gürcistan’a dek bir şehir ismi anmadık. Trabzon’dan ilk bahseden yazar M.Ö. 400 tarihinde Trabzon’a gelen Ksenofon olmuştur.
Rize ismine rastlayabilmek için daha pek çok sayfa çevirmek gerekecektir.
19 -Satraplık:Geniş yetkilerle donatılmış Satrap denilen bir vali tarafından yönetilen bölge. 20 -Pontus Denizi: Karadeniz 21 -Heredot Tarihi. Paragraf 46
7
7 |