Lazlar ise dönemin hak dini Hıristiyanlığı 6. Yüzyılda kabul etmişlerdi.

   D-YERLEŞİM YERLERİ, İSİMLERİ VE ANLAMLARI

   1-RİZE İSMİNİN NEREDEN GELDİĞİ

   Rize isminden ilk bahseden Arrianus olmuştu. Roma İmparatoru Hadrianus zamanında Kapadokya valiliği yapan ünlü yazarın, Karadeniz kıyılarını anlatan eserini M.S. 131-132 yıllarında yazdığı tahmin edilmek-tedir.

   Arrianus, Of’un Solaklı deresini Colchici’lerle Tsanıca’nın sınırı kabul eder. Of’tan doğuya doğru Colo nehrini (İyidere), Cola’dan sonra Rhizo nehrini ve Rhizo’dan sonra da Ascura nehrini zikreder.(30)

   Eski kayıtlara bakıldığında Rize Irmağının Rhizo, İrizios, veya Rhizios şeklinde yazıldığını görüyoruz. Rize kasabasının ismini bu ırmaktan almış olduğu ve sonra da kasaba ile birlikte bütün kazaya isim olduğu iddiası, genel bir kanaat olarak ileri sürülmektedir. Pirinç anlamına gelen bu kelime İngilizce’de Rice (Rays okunur) Fransızca’da Ris, İtalyanca’da Riso, Grekçe’de Oryza, Peştu dilinde Wrize şeklinde yazılıyor. Eğer yukarıdaki iddia doğru ise o zaman Batı kaynaklı olan bu isim, bölgenin, Roma hakimiyetine girdiği bir dönemde Rize Irmağına yakıştırılmış olmalıdır.

   Rize kelimesi Farsça’da kırıntı ve döküntü anlamına gelmektedir. Milattan Önceki yıllarda Rize ve çevresi bir müddet Med’lerin ve sonra da Pers’lerin hakimiyetine girdiyse de kırıntı ve döküntü anlamına gelen bu kelime Rize’yi tarif etmemektedir.

   Trabzonlu olan Doç Dr. Süleyman Erkan’a göre Trabzon’un bazı köylerinde Rıza kelimesi bulunmakta ve bu kelime mısırın yeşiline denmektedir.(31) Eğer Rize adı yeşil anlamına gelen bir köke dayanıyorsa bu, Rize adının ismiyle müsemma olduğunu gösterir.

   Yunanca “rıza” kelimesi bir şeyin eteği veya kökü, bir dağın eteği, bir ailenin kökü veya kaynağı anlamındadır. Rize’nin dağ eteğinde kurulmuş olması dolayısıyla “Rize” isminin de Yunanca’da bulunan “rıza” gelmiş olabileceği ileri sürülmektedir. Bu iddianın bir yakıştırma olduğunu düşünüyoruz.

   Bölgenin tarihini inceleyen ve bu konuda bir eser yazan W.E. Allen,

  30 -Mehmet Bilgin. Sürmene Tarihi

  31 - Rize’deki bir konferansından 23