62
1520 yılında Tirebolu ve Görele karyelerinin halkı Hristiyandı. Tirebolu'da221 hane, Görele'de 134 hane Hristiyan vardı. Aynı tarihlerde Tirebolu Kalesini 8, Görele kalesini de 7 muhafız koruyordu.
5. TORUL KAZASI
Torul Kalesi muhafızları 50 neferdi. Safevi saldırılarına karşı bir tedbir olarak daha fazla güçlendirilmişti. Torul'un köy sayısı fazla hane sayısı azdı. Bu kazanın 60 köyü, 1127 hanesi ve sadece 72.743 akçe geliri vardı.
C- RİZE VE ÇEVRESİ
1. RİZE KAZASI
Kanuni devri başlarında Rize diye adlandırılan yer küçük bir kasaba idi. Bu tarihlerde Kazanın merkezi olan bu yere, Osmanlı literatüründe Riize’nin merkezi anlamında Nefs-i Rize deniyordu. Nefs-i Rize'de 2'si yeni Müslüman gerisi Hristiyan olan 258 hane vardı. Hristiyanların 41'i baştine resmine tabi kişilerdi. Yani babadan oğula geçen mülk sahibi idiler. 1486 tarihinde Nefs-i Rize'de baştine resmine tabi olan herhangi bir kimse yoktu. Babadan oğula geçen özel mülk sahibi olanlar o tarihten sonra ortaya çıkmış olmalıdır.
Prof. Dr. Tayyip Gökbilgin'in bize kaynaklık eden makalesinin Rize bölümüne aldığı bir tırnak içi ifadeye göre Rize merkezinde bir cami mevcuttu. Tırnak içi ifade aynen şöyledir : ''Mezkür Tuder Emeleddin Oğulları Vakara Yani Emeleddin, cami yolunda olan ırmağın köprüsünü yapıp daima ihya etmeğe iltizam ettikleri sebepten avarizden emin olmak emrolunup deftere sept olundu.'' Avariz verisinden yani savaş çıktığında ödemesi gereken vergiden muaf olan yukarıdaki şahıs, Rize merkezinde bulunan bir caminin köprüsünü yapıp onarmakla görevli idi. Bu caminin mevkii neresi olabilir? Henüz iki nev Müslümanın bulunduğu bu yerde bir cami varsa bu camiden istifade edenler herhalde kale muhafızları ile Rize'de görevli kadı, serasker gibi devlet görevlileri ve timar erbabı olsa gerek. Caminin kaleye yakın bir yerde olması akla uygun gelmektedir. Belki de kalenin eteklerini teşkil eden bugünkü Eminettin mahallesinde idi. 1583 tarihli kayıtlara göre Nefs-i Rize denilen bölgede bugün isimlerini hatırlayamadığımız iki mahalle vardı. Bu mahallelerden birinin Eminettin, diğerininde Piri Çelebi mahallesi olması kuvvetle muhtemeldir. Ziraat bahçesinin eteklerini teşkil eden Piri Çelebi mahallesi de içinde eski bir kaleyi barındıran bir yerdi. 1520 tarihinde bu ''köhne'' kalenin kethüdası,
63 |