Anadolu’nun kuzeyi ile Karadeniz kıyıları ise Pontus Krallığına bağlanmıştı.

   İskenderin ölümünden sonra kurulan devletlerden biri de Part Krallığıydı. Hazar Denizi’nin kuzey doğusu, Sakaların ülkesinde kurulan Part devletine Part Krallığının kurucusu I.Arakses’e izafeten Arsak’lılar denmektedir.

  Arsaklılar, batıya yürüyerek Ermeniya ve Pontus kıyılarında hakimiyet mücadelesi vermişlerdi. M.Ö. 247 yılında kurulan Part Krallığı, M.S.224 tarihinde İran’da kurulan Sasani Devleti tarafından ortadan kaldırıldı. Arsaklılardan bir gurup M.S.52 yıllarında Part ülkesinden kalkıp Kars’ın kuzeyine ve Gürcistan’a gelerek yerleşmiş ve Kars Ovası’nda bir uc beyliği olarak yaşayan Arsaklılar’a (52-428) Küçük Arsaklılar denmektedir. Sakalar soyundan Türk kabul edilen bu topluluk, Çoruh boylarına kadar gelip yayılmışlardı.

   Gürcistan: Efsaneye göre Gürcülerin ilk yöneticisi Kartlos hanedanından krallardı. Bu krallığın başlangıcı M.Ö. 8. Yüzyıl olarak tahmin edilmektedir. Tarihin muhtelif devirlerinde Türk kavimlerinden olan İskit denilen Saka Türkleri, Kıpçak Türkleri, Bulgar Türkleri ve Orbenyan’lar, Gürcistan’a gelerek yerleşmiş ve bu topraklar üzerinde oldukça etkin görevler üstlenmişlerdi. Bunların en önemlileri Orbenyanlardır. Orbenyanlar, M.Ö. 8. Yüzyılda doğudaki yurtlarında çıkan bir kargaşa üzerine yerlerini terk ederek Gürcistan’a gelen ve Gürcülerle birlik olup ülkelerini İran saldırılarına karşı koruyan savaşçı bir kavimdi. Bu iyiliklerine karşılık olmak üzere Gürcüler, bunlara yurt verdi ve Kür Irmağı üzerinde bulunan Orbel kalesine yerleştirdi. Yerleştikleri bu kaleye istinaden bu savaşçı Türk kavimlerine Orbenyanlar denmiştir. Orbenyanlar Gürcistan ordusunda etkin görevler üstlendiler ve başkomutanlık görevlerini 1177 tarihine kadar devam ettirdiler. Bu tarihten sonra Gürcistan ordusunun vurucu kuvvetini ve başkomutanlık görevini Kıpçak Türkleri üstlenecektir.(22)

   Büyük İskender’in ölümünden sonra Gürcistan toprakları üzerinde yeni bir devlet kuruldu. Bu devletin kurucusu Parnavaz adında bir komutandı.

  B-PONTUS KRALLIĞI

   Med İmparatorluğunun yıkılmasından sonra İran’da ortaya çıkan Pers İmparatorluğu, M.Ö. 520 yılında ülkeyi 22 yönetim bölgesine ayırmıştı. Bu yönetim bölgelerine Satraplık deniyor ve bu bölgeler “satrap” denilen geniş yetkilerle donatılmış valiler tarafından yönetiliyordu. Bu satraplık-lardan biri de Pont Satraplığı idi. Trabzon ve Rize Pont Satraplığı içinde yer alıyordu.

  22 -İslam Ansiklopedisi: Gürcistan maddesi 13