Trabzon Vilayetinin 4 sancağı vardı : Merkezi Samsun olan Canik Sancağı, Gümüşhane Sancağı, Merkezi Batum olan Lazistan Sancağı ve Trabzon Merkez Sancağı. Rize, Trabzon merkez sancağına bağlı bir kaza idi.
1867 tarihli Vilayet Nizamnamesi esaslarına göre yeniden yapılandırılan liva merkezlerinde başlangıçta bulunan yöneticiler şunlardı : Naib, müftü, muhasebeci, tahrirat müdürü. Ayrıca, idare meclisi ve Temyiz-i Liva vardı. Zaman geçince livaların teşkilatı da genişledi, muhtelif mahkemeler ve yeni idari birimler kuruldu.
Kaza : Yeni nizamnameye göre, livalar kazalara ayrılıyor ve kazalar İstanbul hükümetince atanan bir kaymakamın yönetiminde çeşitli idari birimlerden oluşuyordu. Kazalarda kaymakamdan başka bir naib, bir mal müdürü, bir müftü ve bir de yazı işlerine bakan bir katip vardı. Kazalar meclisi ve davalar meclisi, kazaların halka dayalı yönetimini tamamlıyordu. Kazalarda kurulan davalar meclisinin üyeleri mümeyyiz adını taşırdı. Her halde bunlar jüri üyeliği gibi bir görev yapıyordu.
Nahiye : Daha önce taşra yönetiminde bulunmayan nahiye teşkilatı, 1867 tarihli vilayet nizamnamesiyle kurulmuştur. Başlangıçta vali tarafından atanan bir nahiye müdürü ve bir katipten ibaret olan yönetim sonraları giderek genişledi. Halk arasında seçilen nahiye meclisleri ile nahiye komisyonları nahiyenin yönetimine yardımcı oluyordu.
Nahiye teşkilatı içinde yer alan bütün daire ve kurumlarla (adliye ve askeriye hariç) belediye ve köy yönetimleri nahiye müdürünün gözetim ve denetimi altında idi. Nahiye meclisleri ve nahiye komisyonları köylerin ortak işlerinin görülmesi ve ihtiyaçlarının karşılanması için kararlar alırdı.
1970 yılından bu yana nahiye müdürlüklerine ve nahiye teşkilatına atama yapılmıyor. Bu tarihten sonra nahiye teşkilatları yavaş yavaş ortadan kalkmaya başladı. Günümüzde nahiye teşkilatları hukuken olmasa bile fiilen sona ermiş bulunuyor. Nahiyeler kurulduğunda İkizdere, Kuraiseba adıyla nahiye yapıldı. Hemşin ve Pazar kazaları da nahiye yapılarak Lazistan Sancağının Arhavi kazasına bağlandı. Fakat, bu durum fazla sürmedi. 1869'da nahiye olan Atina kazası 1870 tarihinde yeniden kaza statüsüne kavuşturuldu.

   3. ŞEHİR VE KASABALARDA BELEDİYE TEŞKİLATI KURULMASI

   Daha önceki bölümlerde söylendiği gibi şehir ve kasabalarda belediye hizmetleri kadılar tarafından yürütülürdü. Bazı kaza merkezleri ile

  143