DİNDE ÇIKARIMLAR YAPMAK VEYA İÇTİHAT USULLERİ

   Usulcüler “ Sarih bir nass bulunmayan her olayda, Allahın hükmünü bilmek gerekir” dedikten sonra, dinde içtihat yapmayı da “hakkında nass bulunmayan şeyleri kıyas, istihsan, şer’an müteber olan maslahatlar gibi çeşitli yollarla nasslara bağlamaktır”(25) şeklinde tarif ediyorlar. Böylece çıkarımlar yoluyla elde edilen hükümlerin, ilahî emir ve nehiylere bağlılığına ve uygunluğuna işaret etmek suretiyle, hepsine kutsal bir nitelik kazandırmış oluyorlar.

   Diğer yanda ilk müçtehitlerden itibaren iman, ibadet, muamelat ve adap konuları birbirinden ayrılmış olmasına rağmen, ibadet olsun, muamelat olsun ikisine de aynı metotlarla yaklaşılmıştır. Allah’la kul arasındaki ilişkileri konu edinen ibadet sahası ile insanlar arası münasebetleri konu edinen muamelat sahasındaki sorunlara aynı yöntemlerle yaklaşılması, dinden olanla dinden olmayan şeylerin birbirine karışmasına sebep olmuştur. Çünkü nassların sınırlı ve çözüm gereken olayların sınırsız olması nedeniyle, muamelat sahasında, dinin sınırladığı alanı aşıyoruz.

   A-KIYAS

   Kitaba, Sünnete ve icma’ya dayalı olarak yapılan çıkarımlara kıyas denir. Kıyas lügatta: Benzemek, mukayese etmek, iki şeyi birbiri ile karşılaştırmak, benzeterek hüküm vermek, muhakeme etmek demektir.

  25 Prof. Ebu Zehra. İslam Hukuk Metodolojisi. Abdülkadir Şener Tercümesi. 73