Rize’nin Yönetim Tarihi.

   b)Lazistan Sancağı Merkezinin Rize’ye Taşınması

   1876-1878 yılları arasında cereyan eden Osmanlı-Rus savaşları, Osmanlıların ağır bir yenilgisiyle sonuçlandı. 3 Mart 1978 tarihinde imzalanan Berlin Antlaşması, en kötü günlerimizden biri olmuştur. Bu anlaşma ile Artvin, Ardahan, Kars ve Batum gibi atalarımızdan kalma vatan toprakları Ruslara terk ediliyordu.

   Bu yenilginin sonucu olarak Batum’da bulunan Lazistan Sancağı merkez teşkilatı, geçici olarak Rize’ye taşındı. Böylece, Batum Sancağı Mutasarrıfı Osman Paşa yönetiminde Naiblik, Müftülük, Muhasebe Müdürlüğü, Tahrirat Müdürlüğü, Meclis-i idare-i Liva ve Temyiz-i Liva gibi geniş bir sancak teşkilatı ve memurlar zümresi de Rize’ye intikal etmiş oldu. 1881 tarihinde geçici taşınma kalıcı hale getirildi ve Rize’nin Lazistan Sancağı merkezi olmasına karar verildi.

   Bu yeni örgütleme sırasında, Of kazası Lazistan Sancağına bağlandı ise de bu bağlılık fazla sürmedi. Of kazası, bir yıl sonra yeniden Trabzon merkez sancağına geri döndü.    

  Rize Sancak merkezi olduktan sonra, sancak merkezi olmanın gerektirdiği yeni kurumlarla tanışmaya devam etmiştir. Bu cümleden olarak 1892 tarihinde Rize Ziraat Bankası Şubesi açılmış ve Rize’de Ticaret ve Sanayı odası kurulmuştur. 1894’te karakol ve hastahane faaliyete geçmiş, 1896’da da reji idaresi teşekkül etmiştir.

   Bu arada Rize’nin Ruslara komşu bir serhat şehri durumuna gelmesi dolayısıyla da büyükçe bir askeri gücü bünyesinde bulundurması gerekiyordu. Bu tarihlerde 27 liva komutanlığı Rize’ye yerleştirildi. Liva tugay gücünde bir kuvvetti. Bu birlik savaş sırasında yedek askerleri toplayıp