Orhan Naci AK

  Vali Muavini, Müftü ve Zaptiye Alay Beyi 1877 tarihinde Vilayet erkanı arasında yerini alırken, buna karşılık Defter-i Hakanı Müdürü bu listeden çıkarılmıştır.

  b) Yeni yasa, İdare-i vilayet denilen bir karar ve danışma kurulu öngörmüştü. Günümüzdeki il ve ilçe idare kurullarının çekirdeğini oluşturan bu karar organı tabii ve seçilmiş üyelerden teşekkül ediyordu.

  c) Vilayet merkezlerinde divanı temyiz, meclis-i temyiz-i hukuk ve ticaret mahkemeleri teşkil edilmişti. Yeni usullere göre teşekkül ettirilen bu mahkemelerin de – şer’i mahkemeler dahil - karar organları vardı ve bu karar organlarında yukarıda belirtildiği gibi, aynı şekil ve sayıda olmak üzere tabii ve seçilmiş azalar görev alıyordu.

  Yeni mahkemeler kaza merkezlerinde meclis-i deavi adını almakta ve şer’i mahkemeler ile ticaret mahkemelerinin dışında kalan hukuk ve cinayet davalarına bakmaktaydı. Müdde-i umumilik yani savcılık, 1879 tarihinde tesis edilmişti(25)

  d) Diğer yanda vilayet merkezinde o döneme has bir takım memuriyetler daha vardı. Trabzon’da bulunan bu memuriyetlerin isimleri şunlardı: Tahrir dairesi, gezici memurlar, vilayet matbaası , çıraklık okulu diyebileceğimiz ıslahane, evkaf müdürlüğü, arazi katipleri, telgraf müfettişliği, rüsümat müdürlüğü gibi.

   e) Trabzon’da dört bölüğü bulunan bir zaptiye alayı konuşlandırılmıştı. Bunun günümüzdeki karşılığı Jandarma Alay Komutanlığı olması gerekir.

   f) O tarihte Trabzon’da bulunan ecnebi temsilcilikler de şunlardı: Rusya, Belçika, İran, Fransa, İngiltere, İtalya, Almanya, Avusturya Macaristan ve İspanya Konsoloslukları.

  25 Hayrettin Karaman. İslam Hukuk Tarihi.