Rize’nin Yönetim Tarihi.

  sekban, gulam-ı mir, gibi askerlere verilmişti. Bölgede timar verilen arasında Arnavutluktan sürülen Arnavut beyleri ile Giresun’un Güneydoğu dağlık bölgesini yurt edinen Çepni beyleri de bulunuyordu. Örneğin Rize’nin Muzan, Cigara, Harnevati, Mahori, Kesanus, Cigariş, Menuhorit ile Atina’nın Kotanu ve Venek karyelerinin gelirleri Rumelinden sürülen Arnavutlara tahsis edilmişti. Bu dönemde 20’den fazla Arnavut beyinin Rize ve Atina’ya yerleştirildiğini tesbit edebiliyoruz. Çepni Beylerine gelince bunları daha çok daha Trabzon’un merkez kazasına tabi karyelerde görebiliyoruz.

  Diğer yanda Rize, Atina, Hemşin ve Arhavi kazaları gelirlerinden Arhavi Kalesi ile Rize Kalesi muhafızlarına, Hiristiyan mortoloslara,(11) ve çok sayıda mütekait sipahiye de timarlar verilmişti. Hiristiyan mortolosların bir kısmı Marki denilen karyede ikamet ediyordu. Mütekait sipahilerin yerleştikleri yerlerde kendilerine tahsis edilen arazileri ekip biçtikleri ve bazı vergilerden de muaf tutuldukları kayıt altına alınmıştır. Bunlardan üçü Cimil’de, altısı da Kaptanpaşa nahiyesi dahilinde idi.

  Hemşin deki kalelere gelince, bu kaleler hakkındaki malümat 1530 tarihli defterde yer almakta ve bu kalelere mahallinden gelir tahsis edilmemekteydi. Bu kalelerin giderleri İstanbul’dan gönderilen tahsisatla karşılanıyordu.

   1486 tarihli defterde, Trabzon merkezinin haricinde yerleşim yeri olarak mahalle tabirinin kullanıldığını göremiyoruz. Rize şehri veya kasabası yerine de sadece “Nefs-i Rize” tabiri kullanılmıştır. Oysa 1530 tarihli muhasebe defterine göre, 15’i Rize’de, 8’i Basalet karyesinde(Kalkanderede), 3’ü Potomya karyesinde

  11 Mortolos: Hrıstiyan tebaadan olup hudut köylerini bekleyen görevliler.