Rize’nin Yönetim Tarihi.

  yönetim ve yeni vergi anlayışıyla birlikte zamanla ortadan kalkmıştır.

   1515 ve1554 tarihli Trabzon tahrir defterlerini inceleyen Prof. Dr. Tayip Gökbilgin, Kanunî devri başlarında Rize, Atina, Arhavi ve Hemşin kazalarının yönetimi hakkında

  önemli bilgiler vermektedir. O tarihte Rum-u Hadis Eyaletine bağlı olarak gösterilen Trabzon Sancağınının sekiz kazasından dördü Rize ve doğusundaki bölge üzende yer almaktadır. Bunlar Rize, Atina Hemşin ve Arhavi kazalarıdır. Gökbilgin, Makalesinde o dönemde de Atina ve Hemşin de birer zaimin bulunduğundan bahsetmekte ayrıca Rize, Arhavi, Kisse, Yukarı Hemşin ve Aşağı Hemşin kaleleri ve bunların kale dizdarları ve kale muhafız erleri hakkında bilgi

  vermektedir.O dönemde Rize merkezinde iki kale

  bulunuyordu. Rize Kalesi ve Kale-i Köhne, Kale-i Köhne’nin kethüdası Karagöz Vidini, Rize Kalesinin dizdarı da İlyas oğlu Mehmet Ağa adında bir kimse idi.(8)

  Asrın başlarındaki bilgilere göre, Hemşin üç nahiyeye yani üç bölgeye ayrılmaktadır. 1530 tarihli kayıtlara baktığımızda(9) Elevit, Çat, Varoş ve Cimil karyeleri Kara Hemşin nahiyesindeyani bölgesinde, Komanos, Hahunç, Çinçiva gibi karyeler Eksanos nahiyesinde, Coco, Nokorit ve Zuga, Hala, Moloviç gibi karyeler de Hemşin nahiyesinde yer almaktadır. (Köy isimlerinin günümüzdeki karşılıkları

  8 Kethüda tabiri kahya kelimesiyle izah edilebilecek bir terimdir. Bir vezirin kethüdası denince onun en yakın en güvenilir adamı, özel kalemi veya müsteşarıdır. Ama bir işin görevlisi, veya bir amirin yardımcısı anlamına da gelir. Kale kethüdası, kale dizdarına yardımcı, kale ile ilgili resmi işleri yürüten memur, kalenin ihtiyaçlarını karşılayan kahya gibi düşünülebilir.

  9 1530 tarihli 387’Nolu, Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum Defteri (Osmanlı Arşivi)