Müslümanlar, İran’ı aldıktan sonra Kafkasya üzerine yürüyüşlerine devam ettiler. Müslüman ordularının tazyiki sonucu 689 tarihinde Lazika krallığı yıkıldı. Lazlar Abhazların hakimiyetini kabul ettiler Müslümanlar, 730 tarihinde Laz topraklarına girerek bazı kıyı şehirlerini işgal ettiler.
9. ile 10. Yüzyıl arası Bizans hakimiyetinde kalan Lazlar’ın Gürcülerle bağları gevşedi. Lazlar’ın Bizanslılarla olan birlikteliği Trabzon İmparatorluğu(35) kurulduktan sonra da devam etmiştir. Bu beraberlik sonucudur ki Trabzon’un fethiyle birlikte Lazların yaşadığı yerler de Osmanlıların eline geçti.
Malazgirt savaşından sonra Müslüman Türk orduları Rize’nin doğusuna ve batısına kadar gelmiş, Gürcistan topraklarına hakim olmuş, fakat Rize ve Trabzon çok az bir süre hariç Müslüman Türklerin bu yayılmasından etkilenmemiştir. Gerçekte Doğu Karadeniz Bölgesi Bizans’la İranlılar arasında yapılan 561 tarihli barış anlaşmasından sonra da Trabzon Devletinin kuruluşuna kadar (1204-1461) önemli olayların yanıbaşında olmakla birlikte, büyük ölçüde dışında kalarak sakin bir dönem geçirmiştir.
4- BİZANS ÜLKESİNİN SOSYAL VE İDARİ YAPISI
Ortaçağın karakteristik bir özelliği olarak Bizans topraklarında da dinî karakterli bir hayat ve toprağa bağlı bir toplum yaşayışı vardı. Ortodoks Kilisesi her yerde örgütlenmişti. Piskoposların dinî görevleri yanında idari görevleri de bulunuyordu. Piskoposlar”vergi topluyor, adalet dağıtıyor, hayır işleri yapıyor, ticareti düzenliyor, hatta asker topluyordu.”(36)
Bizans toplumunda köyler ve köy yaşamı ağırlıkta idi. Toprak köylünündü ve malikaneler azdı. Kölelik devam ediyordu. Zaman zaman çıkan veba salgını nüfusu azaltıyor ve nüfusu azalan yerlere mecburi iskan faaliyetlerinde bulunuluyordu.
 35 -İmparatorluk nitelemesi Trabzon Devletinin kendilerine verdikleri bir siyasi unvandı.  36 -A.A. Vasiliyev. Bizans Tarihi
31
31 |