G- MÜTAREKE YILLARI VE KURTULUŞ SAVAŞI

  (1918 - 1923)

   Cihan Savaşından yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu, 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Mütarekesini imzalamaya mecbur kalmıştı. Mondros mütarekesi ülkenin topraklarını galip devletlerin işgaline açık bulunduran maddeler içeriyordu. Bu arada galip devletlerin desteklediği bazı azınlıklar, örgütlenerek bağımsız devletler kurmak için mücadeleye başlamıştı. Bunların en önemlilerden biri de Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesinde Bağımsız bir Pontus Devleti kurmaya çalışan yerli Rumlardı. Örgütlerinin adı Pontus Cemiyeti idi. Bu cemiyetin yan kuruluşları da vardı. Ayrılıkçı bu örgütün silahlı üyeleri, Karadeniz Bölgesinin köy ve kasabalarına silahlı baskınlar ve kundaklama eylemleri düzenliyor, halkı yıldırarak göçe zorluyordu. Rumların bu hareketi karşı hareketi doğurdu ve Milli Mücadele örgütlerinden ilki olan Trabzon Muhafaza-i Hukuk-i Milliye Teşkilatı kuruldu. Bu teşkilatın Rize’de de bir şubesi teşekkül ettirildi. Rize şubesinin kurucuları şunlardı: Mataracı Mehmet Bey, Tuzcuoğlu Süleyman Tevfik Bey, Lazoğlu Mustafa Efendi, Hacı Ömeroğlu Ahmet Efendi, Güvelioğlu Ahmet Bey ve Mataracı Hakkı Bey.
Bu arada Rize’de “Lazistan Tekamül-ü Milliye Cemiyeti” adı altında başka bir teşkilat daha kurulmuştu. Bu teşkilatın başında da Ahmet Tevfik ile Paşazade Celal Bey buluyordu. Fakat bu teşkilatın faaliyetleri o kadar etkili değildi.
Trabzon Muhafaza-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti ilk kongresini 13 Şubat 1919 tarihinde gerçekleştirildi.
Her vilayet, başının çaresine bakmak ve düşman işgal teşebbüslerine karşı durabilmek için elinden geldiğince teşkilatlanıyordu. Bu amaçla kurulan ve Merkezi İstanbul’da olan Vilayet-i Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-i Milliye cemiyetinin Erzurum Şubesi 10 Mart 1919 tarihinde faaliyete geçti. 17 Haziranda ilk kongresini toplayan şube, bölge çapında daha geniş bir kongre toplama kararı alarak dağıldı. Bu ikinci toplantıya Trabzon Muhafaza-i Milliye Cemiyetinin delegeleri de davet edildiler. 23 Temmuzda toplanan bu ikinci kongreye 56 delege katıldı. Bu delegelerin 20’si Karadeniz Bölgesini temsil ediyordu. Rize’yi Hemşinli Necati Efendi ile Hacı Gencağa zade Hakkı Bey Temsil ettiler.

   (Daha sonra Memişoğlu soyadını alan Necati Efendi, 1887 yılında Çamlıhemşin’in Şenyuva köyünde doğdu. Tahsilini Erzurum ve İstanbul’da tamamladı. !. cihan harbine katıldı. Cimil Başköy’den Kumbasarzade Süleyman Sırrı Efendi ile birlikte kurmuş olduğıu çete, Rus işgaline ve Ermeni mezalimine karşı mücadele verdi. Batum’daki tümende

  197