Doğu Karadeniz Bölgesinin ekonomik sorunlarına çözüm yolu aranırken bu bölgede çay yetiştirilmesi görüşünü ortaya atan ve bunun gerçekleş-mesi için canla başla çalışan kişi, Zihni Derin olmuştu. Doğu Karadeniz bölgesinin kalkınmasında önemli bir yeri olan çayın bölgedeki gelişmesini, çayın öncüsü Zihni Derin ile birlikte ele almanın daha doğru olacağını düşünüyorum.
ZİHNİ DERİN: Zihni Derin 1880 yılında Muğla’da doğdu. 1905’de Halkalı Yüksek Ziraat Okulunu bitirdikten sonra 1909 yılına kadar orman mühendisliği, daha sonra da öğretmenlik yaptı. 1920 yılında Ankara’ya giderek yeni hükümetin Ziraat Umum Müdürlüğü görevini üstlendi. 1924 yılında Doğu Karadeniz’de çay yetiştirilmesi görüşünü ileri sürerek çalışmalar başlattı. Çay Tarımını incelemek üzere Batum’a gitti. Buradan çay tohumu getirterek deneme çalışmalarına başladı. Bu arada çay kanunu çıkarıldı ve Rize Çay Araştırma Enstitüsü kuruldu. 1927 yılına kadar Rize’de kalıp, çay tarımı ile uğraşan Zihni Derin, çayın yeterince ilgi görmemesi üzerine bu görevinden ayrıldı. Bir müddet liselerde ve Gazi Eğitim Enstitüsünde öğretmenlik yaptı. 1938 yılında Ziraat Vekâletince çay organizatörü olarak görevlendirildi. Rize’ye gelerek çalışmalarına başladı. Bakanlık müşaviri olarak Rize’ye atanan Asım Zihnioğlu ile birlikte Çay Enstitüsünün bulunduğu fidanlıkta çalışmalarını sürdürdü. İlk kuru çay üre timi elle kıvırma yapılarak gerçekleştirildi.
Rize halkı fındığını, meyvesini söküp çaylık yapmıyordu. Halkı çay yapmaya teşvik eden ikinci çay kanunu 1940 yılında yürürlüğe girdi. Çaylık yapanlara devlet kredi veriyordu. Zihni Derin 1945 yılında emekliye ayrıldı ise de görevini barem dışı olarak 6 yıl daha sürdürdü. 1965 yılında Ankara’da öldü. 1970 yılında Türkiye Bilimsel Araştırma Kurumu (TUBİTAK)’ın “Hizmet Ödülü”ne layık gördü.
ASIM ZİHNİOĞLU : 1909 yılında Uşak’ta doğdu. 1927 yılında ziraat okulunu bitirdi. Pancar ve fındık tarımı sahasında çalıştı. Fındığın harman-lanması ve iyi cins fındık yetiştirilmesi konusunda çalışmalar yaptı. 1938 yılında Rize’ye gelerek Zihni Derin’le çalışmaya başladı. 1943 yılında çay uzmanlığı öğrenimi için bir yıl süre ile Hindistan’a ve Seylan’a gönderildi.
1938 yılında 30 kilo kuru çay elde edilmişti. Kuru çay üretimi 1940 yılında 191 kiloya, 1942 yılında 7000 kiloya, 1944 yılında 38 849 kiloya, 1946 yılında 93 067 kiloya, 1948 yılında da 149 608 kiloya ulaştı. 1946 yılında temeli atılan Zihni Derin Çay Fabrikası bir yıl sonra üretime başladı. Artık çay tarımı Rize’ye iyice yerleşmişti.
Asım Zihnioğlu 1955 yılın kadar Rize’de çalıştı. 1969 yılında Tekel Genel Müdürlüğü uzmanı iken emekli oldu. “Çay Ziraatı”, “Çay İklimi”, “Hindis-tan’da ve Seylan’da Çay Endüstrisinde Son Gelişmeler” adlı kitapları olan Zihnioğlu, çay tarımının gelişmesinde gösterdiği katkılardan dolayı 1983 yılında TÜBİTAK Bilim Kurulu tarafından “Bilimsel Hizmet Ödüllü” ile taltif edildi.

  
4.RİZE’DE YOL DURUMU

   Rize İspir yoluna 1930 senesinin sonbaharına başlanmıştı. İlk sene Karadere merkezine doğru 7 km yol yapılmış, 9 km’lik eski yol da genişleterek onarılmıştı. 1932 senesi sonunda 44 km’lik yol açıldı. Yol yapımına bir yanda gönüllüler bir yanda da yol mükellefleri çalışıyordu. O dönemde her yetişkin erkek yol vergisi ödemekle mükellefti. Yol vergisi yolda bilfiil çalışmak suretiyle de ödenebiliyordu. Yolun 44 kilometresine gelinceye kadar 4200 gönüllü yanında 3058 mükellef de bilfiil çalışmıştı.

  220

  Yolda çalışanların iaşelerinin karşılanması ise Rize esnafı yardım