şimdilik idare edilmelerini ve İstanbul'a çağrılmalarını teklif etti. Bu mütalâa üzerine Aldülkadir Ağa İstanbul'a çağrıldı. Abdülkadir Ağa'nın İstanbul'a gitmesiyle isyan, şimdilik sulh yoluyla bastırılmış oldu (1833).
Tuzcuoğulları'nın ilk isyanında önemli roller oynayan Tuzcuoğlu Memiş Ağanın damadı Kalcıoğlu Osman Ağa, o sırada Trabzon'da ikamet ediyor ve Abdülkadir Ağa ile haberleşerek Vali Osman Paşanın Trabzon'dan uzaklaştırılması için işbirliği teklif ediyordu. Abdülkadir Ağa, bir yolunu bulup izinli olarak memleketi Rize'ye geldi. Buraya geldiğinde bir vergi meselesini bahane ederek isyana kalkıştı. Devlete karşı gelmeyeceğine söz verdiği halde sözünden dönen kardeşi Tahir Ağa da isyana katıldı ve ikisi birlikte 10 bin kişilik bir kuvvet topladılar.
Abdülkadir Ağa, topladığı bu kuvvetlerin bir kısmını yanına alarak Gönye üzerine yürüdü ve Gönye Mütesellimi Musa Beyi konağında muhasara etti. O sırada Sivas taraflarında faaliyet gösteren Kalcıoğlu Osman Ağa da Trabzon üzerine geldi ve Osman Paşayı sıkıştırmaya başladı. Of ve Sürmene taraflarında halkı yanlarına çekebilmek için Kavalalı Mehmet Ali Paşanın kendilerine yardım edeceği yalanını yayıyorlardı. Trabzon vilayetinin her tarafında isyan vardı ve durum oldukça vahimdi.
İsyan ateşinin her yanı sarmasından sonra bu büyük isyanın bastırılması için alınan tedbirleri ve yapılan hareketleri Münir Aktepe'nin yukarıda adı geçen makalesinden sıra ile takip edelim.
İsyan yayılınca, Trabzon Valisi Osman Paşa, bizzat işin başına geçti. Sürmene civarında Tahir Ağa ile mücadele eden Şatıroğlu Osman Ağaya yardımcı kuvvetler gönderdi. Gönye ve Batum civarına 6 bin kişilik kuvvet ve 10 gemi sevketti. Gönye'yi muhasara eden Abdülkadir Ağa buradan kaçarak Atina(Pazar) limanına sığındı. Karadan ve denizden takip edilerek üzerine varıldı. Yapılan savaşta Abdülkadir Ağa hezimete uğradı. Sürmene civarında hükümet kuvvetleri ile çarpışan Tahir Ağa da yenildi. Yanında yer alan bölükbaşıları Kumbasaroğlu Süleyman Ağa, Karamehmet oğulları ve kethüdası Mehmet Ağa beş yüz esir ile birlikte hükümet kuvvetlerinin eline geçtiler. Tahir Ağa ile kardeşi Abdülkadir Ağa bu yenilgiden canlarını kurtarıp Rize'deki konaklarına kapandılar. Konaklarının önünde siperler kazdırarak binlerce Rizeliyi mukavemete hazırladılar. Vali, Kethüdası Ahmet ile Şatıroğlu'nu bunların üzerine gönderdi, arkasından da kendisi Rize'ye geldi. Tuzcuoğlu Konağı karşısına mukabil siperler kazdırdı, konağı muhasaraya aldı. Dış tabyalar bir bir ele geçirildi. Konak içinde çarpışmalar oldu. Dışarıdan yardım almanın imkânsızlığı ve hükümet kuvvetleriyle başa çıkmanın çaresizliğini gören Tuzcuoğlu Tahir Ağa, Abdülaziz Ağa ve

  135