I  II  III  IV  V  VI  VII  VIII  IX  X  XI  XII  1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  30  31  32  33  34  35  36  37  38  39  40  41  42  43  44  45  46  47  48  49  50  51  52  53  54  55  56  57  58  59  60  61  62  63  64  65  66  67  68  69  70  71  72  73  74  75  76  77  78  79  80  81  82  83  84  85  86  87  88  89  90  91  92  93  94  95  96  97  98  99  100  101  102  103  104  105  106  107  108  109  110  111  112  113  114  115  116  117  118  119  120  121  122  123  124  125  126  127  128  129  130  131  132  133  134  135  136  137  138  139  140  141  142  143  144  145  146  147  148  149  150  151  152  153  154  155  156  157  158  159  160  161  162  163  164  165  166  167  168  169  170  171  172  173  174  175  176  177  178  179  180  181  182  183  184  185  186  187  188  189  190  191  192  193  194  195  196  197  198  199  200  201  202  203  204  205  206  207  208  209  210  211  212  213  214  215  216  217  218  219  220  221  222  223  224  225  226  227  228  229  230  231  232  233  234  235  236  237  238  239  240  241  242  243  244  245  246  247  248  249  250  251  252  253  254  255  256  257  258  259  260  261  262  263  264  265  266  267  268  269  270  271  272  273  274  275  276  277  278  279  280  281  282  283  284  285  286  287  288  289  290  291  292  293  294  295  296  297  298  299 



  fazla sürmedi ve 1783 tarihinde Ruslar tarafından işgal edilerek bağımsızlığına son verildi.
7- 1787'de Amerika Birleşik Devletleri kuruldu, 1789'da Fransız ihtilalı oldu. 1798'de Napolyon'un yönetimindeki Fransız kuvvetleri Mısır'a girdi.

  

   B- 18. YÜZYILDA YEREL YÖNETİCİLERİN ETKİLERİNİN ARTMASI VE AYANLIK SİSTEMİ

  

   "Osmanlı İmparatorluğunda Ayanlık" adlı eseriyle Prof. Dr. Yücel Özkaya, 18. yüzyılın sosyal ve idari yapısı konusunda ayrıntılı bilgiler vermektedir. 1683 Viyana bozgunu ve onu takip eden savaşlar, 1699 yılına kadar sürdü ve Osmanlı İmparatorluğu Avrupa'da topraklar kaybederek ve gücünden yitirerek 18. yüzyıla ayak bastı. Bu savaşlar sırasında ve bunu takip eden İran muharebeleri boyunca, devletin taşra üzerindeki etkisi azaldı. Savaştan kaçan askerler, azledilen veya idam edilen paşaların serbest kalan kapı halkları, ülkede başıboş dolaşmaya başladı. Bu başıboş insanlara o zamanlar "türedi" ismi veriliyordu. Zamanın türedileri yapacak işleri olmadığı için eşkıyalık ve zorbalıkla halkın malını gasp etmeye koyuldular. Bazıları eşkıyalıkta sivrildi, kendi başına hareket eder oldu. Diğerleri ya eşkıyalara, ya ayanlara, ya da devlet büyüklerine sığındı. Taşrada düzen bozuldu. Zorbalık ve mütegallibelik arttı.
Bu durum; valilerin, sancak beylerinin ve kazalarda kadıların güçsüz kalmasına, halktan bazı kişilerin bey, ağa ve ayan adı altında, yönetim ve halk üzerindeki etkilerinin artmasına sebep oldu. Devlet zamanla vergilerin toplanması, eşkıyaların cezalandırılması, askerleri kuvvet oluşturulması ve teçhizi gibi görevleri toplumda sivrilen bu insanlardan istemeye başladı. Böylece toplumda sivrilen bu insanlar, adeta devletçe resmen tanınmış oldular. Devletin bu tutumu onları şımarttı. Yaptıkları hizmetlere ve görevlere karşılık halktan ilave vergiler talep ettiler. Bozulan tımarları ele geçirdiler. Mal, mülk ve zenginliğin yanında; çevrelerinde toplanan ve bunlara sığınan bazı kimselerin desteğiyle de güçlerine güç kattılar. İyilikleri yanında kötülükleri de oldu. Halka zulmettiler ve devlet mekanizmasını çalışamaz duruma getirdiler.
Bunlardan bazıları mütesellim veya voyvoda adı altında sancaklara yönetici olarak atandı. Devlet tarafından verilen rütbelerle desteklendiler. Kapucubaşılık ve vezirlik rütbeleri alanlar oldu. Kapucubaşılar sancaklara mütesellim, vezirler ise eyaletlere vali olabiliyordu. Samsun bölgesinde sivrilen Canikli ailesinden birkaç kişi paşalık rütbesiyle Trabzon ve Erzurum

  107

  

 


107
Önceki                  Sonraki