14. Ova Beyi Kabaher de denilen Çoruh'un kıyı şeridine;
15. Ova Beyi de Batum'a hakim bulunuyordu.
16. Ova Beyi Çürüksu'da oturuyordu. Paşa unvanı taşıyan bir vali idi. Trabzon valisinden daha az yetkilere sahipti.
Görüldüğü gibi Laz kesiminde, köy ve kasabaların yönetimini elinde bulunduran 16 ova beyi vardı. Bir bakıma Batum Sancağı 16 yönetim birimine ayrılmıştı. Şimdi de Tuzcuoğlu isyanı dolayısıyla varlığından haberdar olduğumuz yerli yöneticilere bir göz atalım.
1- Rize Ayanı Tuzcuoğlu Memiş Ağa.
2- Memiş Ağa'nın oğlu Ahmet Ağa, Memiş Ağa'nın kardeşinin oğulları Tahir Ağa, Abdülkadir Ağa, Abdülaziz Ağa.
3- Tuzcuoğulları ile birlikte hareket eden Kumbasaroğlu Süleyman Ağa, Karaibrahimoğlu Hasan Ağa ve Karamahmutoğulları.
4- O dönemde bütün bölge, Trabzon başta olmak üzere, Tonya, Sürmene, Of, Giresun, Tirebolu, Eynesil, Artvin ve Bayburt tamamen yerli ayanlar ve derebeyleri tarafından yönetiliyordu.

   2. TUZCUOĞLU MEMİŞ AĞA'NIN İSYANI VE İSYANIN BASTIRILMASI

   Tuzcuoğulları isyanı hakkındaki bilgilerimizi iki kaynaktan elde ediyoruz. Bu kaynaklardan birincisi 12 ciltlik Cevdet Paşa Tarihi, ikincisi ise M. Münir Aktepe'nin 1953 yılında Tarih Dergisinde yayımlanan 30 sayfalık geniş bir makalesi. İrade-i Seniye ve Hatt-ı Hümayunlara dayandırılan bu makale, konuyu derinliğine inceleyerek araştırıcılara güvenilir bir kaynak sağlamıştır.
Üç safhadan ibaret olan bu isyan hareketi, 20 yıl kadar sürmüştü. Trabzon Eyaletinin bütün kazalarına yayılmış olan bu isyan, ancak İstanbul hükümetinden ve çevre eyaletlerden temin edilebilen büyük kuvvetlerle bastırılabilmişti.
Bu isyanın müsebbibi olarak görülen Memiş Ağa kimdi?
Memiş Ağa 1715 yılında Batum'da zengin bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiş ve zamanla nüfusunu artırarak Rize ve Hopa taraflarının ayanlığına yükselmişti. 1810 yılında Faş Kalesi'nin geri alınması için gönderilen kuvvetlere komuta ederek yararlılık göstermişti. Bu başarısından ötürü kendisine kapucubaşılık rütbesi verilmiş ve Batum sancağı içinde yer alan Gönye Kalesi komutanlığına getirilmişti (1812).

  127