bizim gittiğimiz yol, Levh-i Mahfuz’da yazılmışsa bu dua, o yazılanı değiştirir mi? “Allahım, biz doğru yolda değilsek, bize yardım etmeni ve bizi doğru yola iletmeni istiyoruz.” diyorsak bununla istediğimiz şey nedir? Eğer bizim yolumuz ezelde belirlenmişse yani yazılmışsa bu yazının değiştirilmesini istiyoruz. Allah Levh-i Mahfuz’da yazdıklarını bizim isteğimizle değiştirir mi? Eğer bizim sorumluluğu gerektiren fiillerimiz Levh-i Mahfuz’da yazılı değilse o zaman Allah bizim duamıza icabet edecektir. Allah kendisine dua etmemizi ve dualarımıza icabet edeceğini söylüyorsa, sorumluluk gerektiren eylemler konusunda insanları serbest bırakmıştır demektir.

Aslında Kur’an’da herhangi bir çelişme yoktur. Bazı ayetlerin birbiriyle ters anlamlara sahipmiş gibi görülmesi, kader hakkında farklı düşünenlerin bu ayetleri de farklı biçimde yorumlamalarından kaynaklanmaktadır. Bu durum insanların kendi hatasıdır. Bir de siyasetin işe karışmış olması var. Siyaset işe karışınca (Emeviler ve Abbasiler Döneminde karşı görüşte olanlara yapılan baskılar gibi) zihinler belli bir istikamete yönelmiş ve gerçekler örtülmüştür.

Allah, insanları irade ve seçme özgürlüğüne sahip bir varlık olarak yaratmış ve davranışlarından ötürü sorumlu tutmuştur. Böylece Allah, insana taşıması zor bir yük yüklemiş, sonra da yükünü hafifletmek için onlara elçiler göndermiştir. Sorumluluk taşıyan kullarını elçileriyle aydınlatarak onlara karşı lütfünü ve merhametini göstermiştir. Allah’ın elçileri olmasaydı bizler doğru yolu bulamazdık.

Bu çalışmadan çıkardığım bir başka sonuç da şudur:

Kader mesele ile ilgilenen İslam alimleri, Kur’an ayetlerini yeri geldiğinde kendi davalarını destekleyecek şekilde birbirinden çok farklı bir özellikte yorumlayabiliyorlar. Bir de davalarını destekleyecek haberlere fazlaca bel bağlıyor ve hiçbir özen göstermeden bunları Peygamberimize isnat