muhalifleri tarafından tümüyle reddedilen itikadî mezhepler bulunmaktadır.

Maturidî, Kaderiyye’nin bir devamı gibi gördüğü Mu’tezileye “Kul fiilinin hâlikıdır.” ifadesi üzerinden saldırmaktadır. Bu saldırı ve düşmanlığın devamını, bütün Ehl-i sünnet alimlerinde görmek mümkündür.

Ehl-i sünnet’e göre hâlik yani yaratıcı olmak yalnız Allah’a mahsustur. Bunun kula nispet edilmesi doğru değildir. Yaratma fiilinin kula nispet edilmesiyle haşa kulu tanrılaştırmış oluruz. Mu’tezile taraftarları ise eğer kulun fiilini kul değil de Allah yaratıyor derseniz o zaman sorum-luluk o fiili yaratana ait olur. Bu nedenle sorumluluğun kula nispet edilebilmesi için “Kul, fiilinin halikidir, yani yaratıcısıdır.” demek gerekir. Ehl-i sünnet âlimleri ise Mu’tezileye karşı şöyle diyorlar: Kul bir fiilin olmasını ister veya onu seçer, Allahda onun seçtiği fiili yaratır. Çünkü yaratma Allah’a mahsustur. Sorumluluk fiili seçene yani kula aittir.

Bana kalırsa bunlar terimlerin anlamları üzerinden birbirine hücum ediyorlar. İnsanın hür olup olmadığı değil de kelimelerin anlamları ve kapsamları üzerinden. Gerçekte Mu’tezile insan eylemleri için “İnsan o eylemi yarattı” değil de “İnsan bu şekilde veya o şekilde eylemde bulundu .” deseydi ve yaratma kelimesini hiç kullanmasaydı, bunca tartışma ve birbirini kötüleme hiç olmayabilirdi. Bence Mu’tezile, yaratma kelimesini kullanmadan insanın eylemlerinde hür olduğunu ve dolayısıyla sorumlu olduğunu söylemeliydi. “Kul fiilinin halikidir.” sözünden dolayı gereksiz bir tartışmaya sebep olmuştur. İfadenin söyleniş şekli tartışmanın sebebi olabiliyor. Kanımca doğru ifade şöyle olmalıdır: İnsan, Allah’ın kendisine verdiği irade hürriyeti ve kudretiyle hür bir eylemde bulunabilir.