ayet de bu toplumsal kadere, onun Allah tarafından yaratılı-şının hikmetine işaret eder.

Örneğin:

Allah, bazısını bazısına rızıkta üstün yaptı.. (Nahl 16/71)

Allah evlerinizden bir huzur ve sükûn yeri yaptı… (Nahl 16/80)

Biz bir memleketi helak etmek istediğimizde, onun refah içinde yaşayan şımarık elebaşlarına (itaatı) emre-deriz de onlar orada kötülük işlerler. Böylece o memleket hakkında hükmümüz gerçekleşir de oranın altını üstüne getiririz. (İsra 17/16)

Her nefis ölümü tadacaktır. Sizi bir imtihan olarak hayır ve şer ile deniyoruz. Ancak bize döndürüleceksiniz. (Enbiyâ 21/35)

Bu ayetleri kader çerçevesinde yorumluyor ve şöyle diyoruz: Allah, insanları imtihan etmek ve onlara sorumluluk yüklemek için, içinde yaşadığımız toplum gibi bir toplum planlamış ve bunu da insanoğluna kader yapmıştır.

Bunu, insanlar sosyal bir düzene mahkûm ediliyor şeklinde anlamamak gerekir. Bilakis Allah, insanı imtihan etmek istiyor ve onu çevreleyen sosyal düzene ve egosuna rağmen, iyi olanı gerçekleştirmesi için aklını ve gayretini bu yönde kullanmasını öneriyor.

Allah’ın içinde bulunduğumuz sosyal düzeni insanoğ-luna kader yaptığının bir başka delili de şu ayettir: …Dedik ki: Bazınız, bazınıza düşman olarak inin buradan. Bir zamana kadar yeryüzünde oturmanız, oradan rızık-lanmanız mukadder. (mustekarrun) (Bakara 2/36)