10

  parçası olarak bu düzenin dışında değildir. İnsanoğlu da sıkı ve mükemmel olan bu düzenin kanunlarına tabidir.

  İnsanın eylemlerinde hür olduğunu sanması bir yanılgıdır. İnsan şunu değil de bir başka şeyi yapıyorsa başka bir eylemde bulunuyorsa onu, beriki eylemi yapmaktan alıkoyan ve alternatif bir eyleme zorlayan daha etkili ve ağır basan bir sebep vardır. Geleceğe ait istekler, nefsin arzuları, eylemlere yön veren motivasyonlar da insan davranışlarını etkileyen faktörlerdir. Şüphesiz ki cemiyetin emrettikleri, gelenek ve göreneklerimiz de hareketlerimize yön veren etkenlerdir.

      Yine görünür olandan hareket eden özgürlük taraftarları ise insan denilen varlığın eylemlerinde özgür olduğunu, sebeplere boyun eğmek zorunda olmadığını, istenen eylemin alternatifini de gerçekleştirebildiğini savunuyorlar. Görünene bakılırsa insan denilen canlının, sosyal olaylara isyan edebildiği, tekliflere karşı koyabildiği, bencilliğini yenerek özgeci olabildiği, iyilik için fedakârlık yapabildiği bir gerçektir. Aynı sebepler karşısında farklı eylemler ortaya koyabilen insanların, bu özelliğiyle irade özgürlüğüne sahip olduğu söylenebilir.

      C-İSLAMLA BAĞDAŞMAYAN CEBRİYYE MEZHEBİ VE BU MEZHEBİN KUR’ANDAN DESTEK ARAMA GAYRETLERİ

  Cebriyye ve onun karşısında yer alan Kaderiyye dinî-felsefî bir temele dayalı olarak İslâmın ilk dönemlerinde ortaya çıkmış mezheplerdir. Cebriyye, insan denilen varlığı, davranışlarında hür kabul etmez. İnsanı eylemlerinde hür kabul etmeyen görüşler, başka dinlerde de taraf bulmakla birlikte, Cebriyye denince İslami kaynaklara atıfta bulunan bir görüş akla gelir. Biz Cebriye olsun Kaderiye veya Mu’tezile