sahip olduğunu göstermektedir. O halde bu ayeti ve buna benzer diğer ayetleri, insanların eylemlerinde hür olduğu istikametinde yorumlamamız gerekecektir.

Bir kere, ilgili ayetler, insanın hiçbir şekilde dileme gücüne sahip olmadığını söylemiyor. İlk bakışta bu ayetlerden çıkan sonuca göre insanların şarta bağlı bir dilemesi var. Yani insan dileyebilir ama onun dilemesi Allah’ın dilemesine ve iznine bağlıdır. Bir bakıma Allah, insana da dileyici olma imkânı tanıyor.

İnsanın ne tür özelliklere sahip olacağını Allah belirlemiştir. Dileme özelliğine sahip olmasını da O istemiştir. Yani Allah, insanın dileyici olmasını dilemiştir. Allah dilemeseydi insanın dileme kudreti olmazdı. Nitekim ayetlerin öncesi ve sonrasına bakacak olursak bunu açıkça görürüz. Yani meseleyi yalnızca bir ayetin çerçevesinden bakarak değil, bütüne bakarak anlamaya çalışmamız gerekir. Ayetleri öncesi ve sonrasıyla birlikte tercüme edersek meselenin çözümünün o kadar zor olmadığı görülür.

Şimdi de İnsan süresinde yer alan “Allah dileme-dikçe siz dileyemezsiniz” ayetini, öncesi ve sonrasıyla birlikte görelim. (Diyanet İşleri Başkanlığının mealleri)

76/28) İşte bu bir öğüttür. Dileyen, Rabbine ulaş-tıran bir yol bulur.

76/29) Allah’ın dilemesi olmadıkça siz dileye-mezsiniz. Şüphesiz Allah Hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.

76/30) O dilediği kimseyi rahmetine sokar. Zalimlere ise elem dolu bir azap hazırlamıştır.

سَبِيلاً رَبِّهِ اِلَى اتَّخَذَ شاءَ فَمَنْ تَذْكِرَةٌ هذِهِ اِنَّ

حَكِيمًا عَلِيمًا نَ كا اللهَ اِنَّ اللهُ يَشاءَ اَنْ اِلَّا تَشاؤُنَ وَما

اَلِيما عَذَابًا لَهُمْ اَعَدَّ الظَّالِمِينَ وَ تِهِ رَحْمَ فِى يَشاءُ مَنْ يُدْخِلُ

Allah 76. Sürenin 28. Ayetinde “Dileyen Rabbine ulaştıran bir yol bulur” demek suretiyle daha baştan insana