58

  yoktur. Yani Kur’an bizim kader dediğimiz şeyi tarif etmemektedir. Başka bir deyişle “Allah sizin kaderiniz budur. İçerdiğinde şunlar şunlar vardır.” demiyor. Yalnız bazı ayetler, bizim anladığımız manaya yakın bir mana içermektedir. Örneğin 33/38 ayet- kerimesi bunlardan biridir. Ayetin meali şöyledir: Allah’ın emri mutlaka yerine gelecek bir kaderdir. (Abese 80/13) ayetinde de ‘şekil vermek’ anlamında kullanılmış ve Allah’a nispet edilmiştir.

      İlm-i kelam alimleri Kuran ayetlerine dayalı ve onların anlamlarına yakın bazı tarifler yapmışlardır. Bu tariflerden birkaçına bir göz atalım:

      Maturidî ‘kader’ denilen terimi iki türlü tarif etmektedir:

      1-Maturidî birinici tarifini, Bekir Topaloğlu’nun tercümesiyle: “Biz her şeyi kendisinin sahip olduğu özelliğe göre yarattık.” (Kamer 54/49) ( بِقَدَرٍ خَلَقْنَاه شَيءٍ كُلُّ اِنّا ) ayet-i kerimesine istinat ettirmekte ve şöyle demektedir: “Her şeyin kendi mahiyetine uygun bir şekilde oluşturulması.” (Kitab’ü-t Tevhit Tercümesi. Sayfa: 392)

  Ben burada gönlüme ve aklıma uygun bir tarifle karşılaştığımı söylemeliyim. Bu tariften anlaşılması gereken şey şudur: İnsan, insan olarak, karınca karınca olarak, nar meyvesi, nar meyvesi olarak; gül bitkisi, gül bitkisi olarak ve her bir tür kendi özelliğinde yaratılmıştır. Her bir element de kendi özelliğinde. Hatta Maturidî, bir adım daha ileri giderek, fillerin mahiyetinin de buna dahil olduğunu söylüyor. İyilik ve kötülük sıfatları fiillerin niteliğidir. Nelerin iyi nelerin kötü olduğunu Allah belirlemiştir.

  2- Maturidî, hadislere istinad ettiği noktalarda ise bu görüşlerinden adım adım uzaklaşmaktadır.

  Maturidî “Hayır ve şer de Allah’tandır” hadisi şerifine dayanarak Kader kavramını şöyle tarif etmektedir: “ Kader: Her şeyin oluşacağı zaman ve mekânı, hak veya batıl