Biz ne İmam Malik’in Muvatta’ında ne de Ebu Yusuf’un Haraç adlı kitabında Gayr-ı Müslim esnaftan cizye denilen bir vergi alınmasına mukabil Müslüman olan esnaftan veya hizmet erbabından ne ticaret ne de kazan vergisi diye her hangi bir vergi alındığını göremiyoruz.

  Ömer Nasuhu Bilmen, Büyük İslam İlmihali adlı eserinde bu konu ile ilgili olarak şunları söylemektedir:

  “Ticaret için değil de, yalnız kiralarını almak üzere insanın mülkiyetinde bulunan evlerden, dükkânlardan, gelir getiren tesislerden, kaplardan, aletlerden, makinelerden ve nakil vasıtalarından zekât gerekmez. Ancak bunların kira gelirlerinden toplanan paralar nisap miktarı olur da karşılığında borç bulunmazsa, toplanan para üzerinden tam bir yıl geçince veya zekâtı verilecek diğer para ve eşyalara ilave edilmekle zekâta tabi olurlar.”

  Başlangıçta çok açık, anlaşılır bir kural gibi ifade edilen bu metne ilk görünüşte itiraz edilecek bir nokta yok gibidir. Bir Müslümanın serveti nisap miktarına ulaşır ve üzerinden de bir sene geçerse bunun zekâtını vermesi gerekir. Lakin halen içinde yaşadığımız zaman diliminde durum bu kadar basit değildir. Örneğin kira gelirlerini ele alalım: Adamın üç tane hanı ve yirmi konutu, otuz dükkânı var ve hepsi kirada. Kira gelirleriyle ülkenin en güzel yerinde oturuyor, arabaları, yatları hizmetçileri özel aşçıları mevcut. Hatta öğle yemeğini ailesiyle birlikte Paris’te, akşam yemeğini Lonra’da yiyor. Paralarını yiyor yiyor bitiremiyor. Artanı ile yeni yatırımlara girişiyor. Yeni bir arsa veya han alıyor, sene içinde biriktirdiği parası yetmiyor, bankadan kredi alıyor ve borçlanıyor. Yanında birikmiş ve üzerinden

  92