9/60 ayetinin ne şekilde uygulandığını görmekti. Yani yol oğlu için yapılan harcamalar nelerdir? Borçlulara ne şekilde bir ödemede bulunulmuştur? Kölelerin özgürlüklerine kavuşabilmeleri ve düşman eline düşen askerlerin kutra-rılması için sadakalar faslından nasıl bir işlem yapılmıştır? Genellikle sadaka toplayan memurlar topladıkları sadakanın bir kısmını o yörenin fakirlerine dağıtır bir kısmını da vilayet merkezi veya hilafet merkezine getirirdi. İşte bizim merak ettiğimiz konu, bu merkezlere gelen emvalin harcama usul ve kuralları ile bunların kayıtlarını görmekti. Biz atlara yapılan günlük harcamayı görüyor fakat esirlerin kurtarılması yolcular ve köle azadı için yapılan harcamaların kayıtlarını göremiyoruz. Bu da zekât/sadaka gelirlerinin devlet katında ciddiye alınmadığını gösterir.

Yunus Vehbi Yavuz, (İslamda Zekat Müessesesi -1973) adlı eserinde (sayfa: 388) zekat mallarını ikiye ayırıyor: a) Zahirî mallar, b) Batınî mallar. Batınî malların altın, gümüş, para ve ticaret eşyası olduğunu ve bu malların ancak sahiplerinin beyanı ile bilenebileceğini söyledikten sonra şunu ilave etmektedir: Hz Osman, bu malların zekât/sadakasının sahipleri tarafından gereken yerlere verilmesine hükmediyor.

Günümüzdeki uygulama da bu şekildedir. Bin dört yüz senedir Hz Osman’ın içtihadına göre hareket edilmekte, hatta halk arasında altın, gümüş, para ve ticaret eşyası dışında bir zekât/sadaka’nın varlığı bilinmemektedir. Zahiri malların devlet tarafından toplanması ve harcanmasına gelince, bu yukarıda belirtildiği gibi Hicrî 678 (Miladî 1262) yılına kadar devam edebilmiştir.