Orhan Naci AK

  3-AYANLARIN TAŞRA YÖNETİMİNDE ETKİN OLDUĞU DÖNEMLER

   a)Trabzon Ahkam Defterine Göre Rize’nin Yönetimi:

   1743 ve 1876 yıllarını kapsayan Trabzon Ahkam Defterlerinde Rize’nin yönetim tarihi ile ilgili tesbit edebildiğimiz bazı bilgileri, aşağıya aktarmaya çalışacağız:(17)

   a) 1743 tarihinde İstanbul’dan Rize kadısına yazılan bir talimatta (Osmanlı metinlerinde hüküm deniyor) hitap Trabzon Valisine ve Rize Kadısınadır. Hükmün başlığı şöyledir:

  “Trabzon Valisine ve Rize kadısına hüküm ki:”(18)

  “Sen ki Rize kadısı Mevlana el- Hac Ahmet Zidet fazluhusun (bilgin ziyade olsun)”

  Görülüyor ki Trabzon’da en yüksek makam vali, Rize’de en yüksek makam kadıdır. Kadı mevlana unvanına haiz bir ilim ehlidir. Yukarıda başlığını verdiğimiz 1743 tarihli bu talimatta memleketin her tarafında görülen bir haksızlığa işaret edilmekte ve bu haksızlığın izalesi için kanunlara uyulmasının temini istenmektedir. Bu talimatta kadı, naib, ayan, timar ve zeamet erbabının kanunlarda emredilenden fazla bir vergi ve harç almamaları, fukaradan kanunsuz sebepler göstererek fazla bir şey istememeleri, halka zulüm edilmemesi emredilmektedir. Buradaki yazı başlığı hem valiye hem de kadıya hitap etmektedir. Çünkü bu yazı memleketin umumi bir meselesini parmak basmakta ve

  17 Kasım Anıt. Trabzon Ahkam Defterlerine göre Rize’nin iktisadı ve sosyal yapısı. Yüksek lisan tezi. 1996

  18 Bahsi geçen yüksek lisan tezi. 2. sayfa