Rize’nin Yönetim Tarihi.

  Bizim görüşümüz de Gönye Sancağının 1565 tarihinde kurulmuş olduğu yönündedir.

  1583 tarihli Trabzon Sancağına ait tapu tahrir defteri, sadece Trabzon merkez sancağında bağlı olan kazaları içine almaktadır. O dönemde Trabzon Sancağı, Trabzon merkez kazası ile birlikte Rize, Of, Torul, Giresun ve Kürtün olmak üzere altı kazadan ibaretti. Trabzon Sancağı ile aynı tarihte yazıldığını tahmin ettiğimiz Batum Sancağı Tapu Tahrir Defteri ise (Aslında Gönye Sancağı demek gerekir) Arhavi, Atina, Hemşin Yahhaboy (İskele olmalı) bölgelerini kapsıyordu. Bu iki defter, yani Trabzon ve Batum Sancağı ile ilgili defterler, gerek Trabzon Sancağı ve gerekse Batum Sancağı yerleşim yerleri hakkında daha tafsilatlı bilgiler verebilmektedir. Bu defterlerde de mahalle ve karye sakinleri vergi mükelleflerinin isimleri ile yazılmıştır. 1583 tarihli Tapu tahrir defteri ile ona istinaden yazılan 1603 tarihli icmal defteri, Rize’nin yönetiminde önemli değişiklerin olmadığını göstermektedir. Şu kadar ki, bu dönemde kendilerine timar tahsis edilenler, daha çok Gürcistan seferine katılıp yararlılıklar gösterenler arasından seçilmiş bulunuyordu.

   i)Sancak ve Eyaletlerin Yönetimi

   Osmanlı ülkesi yönetimin bakımından eyaletlere, eyaletler sancaklara (bazen sancak yerine liva tabiri kullanılmaktadır) ve sancaklar da kazalara ayrılmıştı. Bazı sancaklar eyaletlere bağlı olmaksızın bağımsız yönetiliyordu.

   Başlangıçta eyalet yerine Beylerbeyilik tabiri kullanılıyor ve ilk dönemlerde Anadolu ve Rumeli Beylerbeyliği adı altında Osmanlı toprakları iki beylerbeyinin yönetiminde bulunuyordu. Eyaletlerin başında bulunan Beylerbeyi, Mirmiran veya Vali, askeri görevleri de olan geniş yetkiler kullanabilen bir yöneticiydi. Daha sonraları