DANTEL ÖRÜCÜLÜĞÜ(7)

  Tığ danteli, iğne oyası ve mekik oyası biçiminde çeşitleri olan dantel örücülüğünün ilimizde en çok görülen çeşidi tığ dantelidir.

  Tığ danteli: Çember, çarşaf, yastık “geyme”si ve peşkirlerin kenarlarını ve pencere perdelerinin alt kısımlarını süsler. “yastık geymesi” ilgi çekici yöresel bir tabirdir. Giyinmekten giyim anlamında kullanılan bu sözcük, yastık kılıfına güzel bir isim olmuştur.

  Son yıllarda masa örtüsü, sehpa örtüsü, yatak örtüsü, hatta pencere perdesi gibi pek çok eşya ve örtüler tığ danteli ile yapılmaktadır. Tığ dantelinin bunlardan başka kullanım alanları da mevcuttur.

  İğne oyası: Zurafa, çapraz iğne, cambaz iğne, kare iğne, sıçan dişi, pırpır ve dolgu gibi iğne çeşitleri olan bu tür oya ile yapılan işler pek çoktur. Başta çember, bohça ve mendil olmak üzere , çeşitli örtülerin kenar temizliğinde kullanıldığı gibi, yaka iğnesi, vitrin parçası, ve sehpa örtüsü şeklinde muhtelif eşyaların yapımında da kullanılmaktadır.

  Şehir merkezinden kırsal alana, sahilden iç kesimlere doğru gidildikçe iğne oyasını bilenler sayısında belli bir azalma görülür.

  Mekik oyasına gelince bölgemizde daha az bilinen ve kullanılan bir oya çeşididir.

  Tığ danteli ve iğne oyası motiflerinin bölgemizdeki isimleri: Tığ danteli ve iğne oyası alanındaki motiflerin çeşitliliği, bu el sanatının bölgemizde ne kadar yaygın ve itibarda olduğunun bir kanıtıdır. Aşağıda bu zenginliğin ürünleri olan, iğne oyası ve tığ danteli motiflerinin isimlerini bulacağız.

  Bölgemizde iğne oyasını isimlendiren başlıca terimler şunlardır: Menekşe, domates, biber, patlıcan, sümbül, firkete, ana kucağı, muz, limon çiçeği, çilek, yıldız çiçeği, papatya, süpürge, gülen bebek, yavru ağzı, prenses, kelebek, hanımeli, sultan küpesi, horoz ibiği, kedi bıyığı, nar çiçeği.

  Tığ danteli motiflerinin isimleri de şöyle: Fıstık, çarkıfelek, eğrelti dalı, yıldız, çay çiçeği, çay yaprağı, limon çiçeği, örümcek, hanım göbeği, firkete danteli, sarhoş sokağı, balgümeci, baklava dilimi, yelpaze, papatya, bülbül yuvası, çark yolunu şaşırdı. Gelin tacı, anahtar, arslan pençesi, dutlu motif, maydanoz yaprağı, dört oda bir salon, balık sırtı, elti patlatan, kuş kafesi, süpürge, ayva çiçeği, toplu dantel, eli belinde, saray süpürgesi, çilek, sutaşı danteli, biber yaprağı, öküz dili, göbekli dantel, su testisi, lüküz tülü, kartopu, kurt, dönme dirsek, yonca, karnabahar, kanser.

  7 - Rize El Sanatları kitabından. Rize Halk Eğitim Müdürlüğü Yayınları-1994 10