RİZE’DE İPEK BÖCEKCİLİĞİ(6)

  İpek böcekçiliğinin Rize’de ne zamandan beri yapıldığını bilemiyoruz; lakin şunu biliyoruz ki. İpek böcekçiliği az da olsa 1960 lı yıllara kadar yapılıyordu; halkın tanıdığı bir uğraştı.

  Rize ipeğinden yapılan melez gömlekler, melez çarşaflar, peşkirler ve bunların ipek ipliği ile süslenmiş olanları ninelerimizin sandıklarında bulunan ürünlerdir.

  Rize; rutubetli iklimi, gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farklarının az oluşu, dut ağacı yetiştirmeye uygun toprak yapısı ile ipek böcekçiliğine çok elverişlidir.

  Geçmişte üretilen ipekler genellikte mahallinde tüketilirdi. Yörede pazarlama imkanı olmaması, ipek böcekciliğini destekleyen ve yönlendiren kurum ve kuruluşların bulunmaması, İpek böcekçiliğinin, Rize’de çaya alternatif bir ürün olarak gelişmesine engel olmuştur.

  Benim hatırladığım kadarıyla, İpek böcekçiliği her ailenin yaptığı bir iş değildi. Mahallinde üretilen ipekler, peşkirlerin süslenmesinde, ipek peştamal, melez gömlek ve melez çarşaf dokumasında atkı ipliği olarak kullanılıyordu. İpek boyama işine rastlanılmamaktadır. Tabii renklerinde kullanılan ipeklerin iki rengi vardı: Krem ve beyaz.

  Rize’de ipek böceği kozalarından iplik elde etmenin iki yolu vardı:

  1-Kozalar böcekleri içinde olarak kaynatılır, su içinde bulunan kozalar onu on beşi bir arada elle çekilerek iplik haline getirilirdi.

  2- Kozaların içindeki böcekler, kozaları delip dışarı çıkmışsa, bu delinmiş kozalardan iplik çekmek mümkün olmazdı. Bu durumda kozalar yine kaynatılır ve havları alınırdı. Pamuk yumağı haline gelen bu ipekler, yığ ile çekilir ve iplik haline getirilirdi. Bu iplikler inceli kalınlı olduğundan dokumacılıkta kullanılmaz peşkirleri süslemede değerlendirilirdi.

  İpek kozalarından resimlik ve süs levhaları yapmak: İpek kozalarının süslemecilikte kullanıldığı alanlardan biri de çeşitli süs levhaları ve resimlik yapmaktı. Önce 40x60 ebadında olan tuvaller hazırlanır, ikiye bölünen kozalar, uygun motifler oluşturacak şekilde tuvale yapıştırılır ve ortası resim konması için boş bırakılırdı. Ekseriya gelin odasını süsleyen bu levhanın ortasına damadın resmi konurdu.

  6 - Rize El Sanatları kitabından. Rize Halk Eğitim Müdürlüğü Yayınları-1994 9