sonuca vardım ki Rize’de çok sayıda medrese vardı ve bunların müderrisleri çevrelerinde belli bir şöhrete sahipti.

Rize’deki medreseler, camiler için imam ve hatip yetiştiriyordu. Bu medreselerin kuruluşları daha çok müderrislerin gayretleriyle olmuştur. Yapı olarak okuma odaları ve talebe yatakhanelerinden meydana geliyordu. Kısmen taş duvar ve kısmen ahşap yapılardı. Çukurluhoca Medresesi bunun bir örneğini teşkil etmektedir. Rize medreselerinin bazıları Çukurluhoca Medresesinde olduğu gibi medreseler kapandıktan sonra ilkokul olarak hizmet vermişlerdir. Cami bitişiğinde olan bazı medreselerse zamanla yıkılarak yerlerine Kur’an Kursu veya hoca lojmanı yapılmıştır.

1869 tarihli Trabzon Vilayeti Salnamesi (yıllığı), o zamanki medreseler hakkında bize istatistiki bilgiler vermektedir. Bu bilgileri doğru yorumlayabilmek için o zamanki idari yapı hakkında kısa bilgiler sunmamız gerekmektedir. 1869’da Rize Trabzon Vilayetine bağlı bir kaza merkezi idi ve bu kazaya bu günkü Çayeli, Güneysu, Derepazarı, İyidere ve Kalkandere İlçeleri dahildi. Rize kazasının 126 köyü, 6795 hanesi, 27124 erkek nüfusu bulunuyordu. Rize’ye bağlı olarak gösterilen Kuraiseba nahiyesinin (İkizdere) 24 köyü, 1703 hanesi 5765 erkek nüfusu vardı. 1869 tarihli Trabzon Vilayeti Salnamesi Atina (bu günkü Pazar ilçesi) ile Hemşin’i , Arhavi kazasına bağlı birer nahiye olarak gösteriyordu. Atina Ardeşen’le birlikte 26 köy, 2346 hane ve 4119 erkek nüfus